Martin Luther King Jr., ook bekend als MLK, was een invloedrijke burgerrechtenactivist in de Verenigde Staten. Met vreedzaam protest, zoals sit-ins, protestmarsen en demonstraties probeerde hij in de jaren zestig het nationaal bewustzijn te vergroten over de ongelijkheid en het racisme waarmee zwarte Amerikanen te maken hadden.
Martin Luther King werd geboren op 15 januari 1929 in Atlanta, Georgia. Zijn geboorteplaats Atlanta was tevens zijn thuisstad, waar hij een groot deel van zijn leven woonde en actief was in de strijd voor gelijke rechten.
Wat heeft Martin Luther King gedaan?
In de jaren zestig zette King zich in om de kloof tussen wit en zwart Amerika te dichten, King werd daarbij beïnvloed door verschillende prominente figuren, waaronder Mahatma Gandhi, wiens geweldloze strijd voor onafhankelijkheid in India hem inspireerde. Hij werd ook beïnvloed door de prediking van zijn vader, Martin Luther King Sr., een baptistische voorganger, en volgde zelf een theologische opleiding. King had ook goed contact met zangeres Aretha Franklin, die optrad tijdens zijn protesten, en Rosa Parks, de burgerrechtenactivist die weigerde haar zitplaats in een bus op te geven omdat ze daar als zwarte Amerikaan niet mocht zitten. Een andere belangrijke burgerrechtenactivist was Angela Davis, die eind jaren zeventig in het vizier van de FBI kwam.
Uitgelichte berichten
‘King was veel ruimdenkender dan we dachten’
In 1965 gaf Martin Luther King een beroemd interview, waarin hij kritische uitspraken deed over Malcolm X. Maar King had meer respect voor hem dan het interview doet vermoeden.
Lyndon B. Johnson en zijn verloren oorlog tegen armoede
Het CPB verwacht dat een miljoen Nederlanders volgend jaar onder de armoedegrens leeft. In 1965 lanceerde Lyndon B. Johnson een ambitieus programma om de armoede in de VS aan te pakken.
Who killed Malcolm X?
Wie vermoordden op 21 februari 1965 Malcolm X? De radicale zwarte burgerrechtenactivist werd tijdens een toespraak in een zaal in Harlem door drie schutters met zestien kogels doorzeefd. Een van de vluchtende moordenaars, Talmadge Hayer, werd meteen buiten gearresteerd. De andere twee ontkwamen. Later werden twee verdachten opgepakt en met Hayer tot lange gevangenisstraffen veroordeeld….
Rampjaar 1968: hoe Amerika verdeeld raakte
Op het eerste gezicht lijken de jaren zestig een vrolijke periode, met geweldige muziek en te gekke mode. Maar vooral 1968 was een donker jaar. De hoop van miljoenen op meer ontspanning in het Oostblok werd de bodem ingeslagen. En in de Verenigde Staten kwamen Republikeinen en Democraten lijnrecht tegenover elkaar te staan. Rassenrellen, twee…
King staat bekend als vredelievend icoon van de strijd tegen rassenscheiding, maar had ook een radicale agenda: hij keerde zich ook tegen militarisme en sociaal-economische achterstanden. In 1964 bezocht King Oost-Berlijn. Het was een controversieel bezoek, waarmee hij de politiek leiders aan weerszijden van het IJzeren Gordijn in grote verwarring bracht.
Kings strijd leverde naast de nodige aandacht ook nieuwe wetgeving op. In 1964 tekende president Lyndon B. Johnson de Civil Rights Act, die discriminatie verbood op basis van ras, huidskleur, religie, geslacht of nationale oorsprong. Het was de belangrijkste burgerrechtenwet van de twintigste eeuw.
Een van de meest beruchte incidenten in de strijd voor Amerikaanse burgerrechten was de Freedom Rides-campagne. In 1961 organiseerden King en andere activisten de Freedom Rides om te protesteren tegen de segregatie in het openbaar vervoer in het zuiden van de Verenigde Staten. Ze reisden in bussen door staten zoals Alabama en Mississippi, waar ze vaak werden geconfronteerd met geweld en arrestaties.
Martin Luther King en Malcolm X
King had een lastige relatie met mede-activist Malcolm X, een belangrijke stem in de burgerrechtenbeweging. Net als King was Malcolm X was van mening dat de ongelijkheid en het racisme in Amerika opgelost moesten worden, maar hij zag in gewelddadig verzet de oplossing. MLK liet in een interview met Playboy zijn onvrede over Malcolm X’s methodes blijken, maar uit het transcript van dat interview blijkt dat hij in werkelijkheid een stuk genuanceerder over Malcolm X dacht dan lang werd gedacht.
Malcolm X werd op 21 februari 1965 vermoord tijdens een toespraak in Harlem. Netflix maakte de documentaireserie Who killed Malcolm X? over zijn dood.
‘I have a dream’
Zijn beroemdste toespraak gaf Martin Luther King Jr. tijdens de March on Washington for Jobs and Freedom in 1963. Deze ‘I have a dream’-toespraak, waarin hij opriep tot een einde aan racisme en gelijke rechten voor iedereen, werd een iconisch moment in de geschiedenis van de burgerrechtenbeweging.
King en de FBI
MLK had te maken met tegenstand en surveillancemaatregelen van de FBI tijdens zijn activisme. De FBI – onder leiding van directeur J. Edgar Hoover – hield King en andere burgerrechtenleiders nauwlettend in de gaten. Ze probeerden belastend materiaal te verzamelen om King in diskrediet te brengen en zijn invloed te ondermijnen. Onder het mom van nationale veiligheid werden King en zijn organisatie, de Southern Christian Leadership Conference (SCLC), vaak bespioneerd en afgeluisterd.
Dood Martin Luther King
Op 4 april 1968 werd MLK vermoord in Memphis, Tennessee. Hij werd neergeschoten door James Earl Ray, die hem uit racistische motief doodschoot. De moord schokte de wereld en bracht een golf van protest teweeg. Martin Luther King Jr. werd begraven in zijn geboorteplaats Atlanta, waar zijn graf nu een herdenkingsplaats is voor zijn nalatenschap en een monument voor de voortdurende strijd voor gelijke rechten.
Ter herinnering aan MLK wordt in de Verenigde Staten iedere derde maandag van januari Martin Luther King Day gevierd. De nationale feestdag wordt gekenmerkt door herdenkingsdiensten, educatieve programma’s en gemeenschapsactiviteiten ter bevordering van gelijkheid en diversiteit. Een spraakmakende film over Martin Luther King is Selma. Daarin wordt geen kwijlend heldenverhaal over King opgedist, maar krijgen we een kijkje achter de schermen van zijn activisme. De Britse historicus en journalist Godfrey Hodgson schreef een meeslepend boek over Martin Luther King.
