Alle artikelen
Mummies, piramides en beeldjes van lapis lazuli vonden veel Nederlanders onweerstaanbaar. In de negentiende eeuw begonnen ze van alles te verzamelen dat met het Oude Egypte te maken had. Het leidde tot de oprichting van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Tot poeder gemalen mummieresten waren een populair geneesmiddel in de zeventiende eeuw. De Leidse arts Otto van Heurn was dus blij toen hij in 1620 van een Nederlandse handelaar in Aleppo gemummificeerde overblijfselen kon kopen. Maar hij kocht ze niet alleen om eraan te verdienen, Van Heurn had ook belangstelling voor de menselijke anatomie. De mummieresten werden tentoongesteld in het Theatrum Anatomicum en vormen het begin van de Egypte-collectie van het latere Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Pas in de negentiende eeuw gingen Nederlanders onder koning Willem I systematisch verzamelen. De egyptomanie was toen op het hoogtepunt en Europa werd overspoeld met Egyptische artefacten. Willem I richtte behalve het Rijksmuseum in Amsterdam ook een Rijksmuseum van Oudheden op. De Universiteit van Leiden doneerde de verzameling van Van Heurn aan het nieuwe museum.
Graf leeggeroofd
In de winter van 1824 ontdekte de Italiaan Bernardino Drovetti in Saqqara een onaangetaste graftombe. Drovetti was met het leger van Napoleon in 1798 in Egypte aangekomen en daar in de ban van de oude cultuur geraakt. Hij begon te handelen in eeuwenoude Egyptische objecten en legde de basis voor de Egypte-collectie van menig Europees museum. Het graf dat hij in 1824 ontdekte bleek van generaal Djehoety te zijn, die in 1425 v.Chr. was overleden. Drovetti sprong onvoorzichtig en onnauwkeurig met de vondsten om. Ze raakten verspreid over heel Europa.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De koning stelde Caspar Reuvens aan als directeur van het RMO en benoemde hem tot hoogleraar archeologie, de eerste ter wereld. Verzamelingen van handelaren als de Griek Giovanni d’Anastasi werden een belangrijke basis voor de huidige collectie. De handel in Egyptische artefacten ging er wild aan toe en er werd weinig gedocumenteerd, waardoor van veel objecten de exacte herkomst onbekend is.
In de twintigste eeuw maakte het verwoede verzamelen plaats voor behoudend onderzoek. In de jaren zestig droeg het RMO bij aan een project van de UNESCO om objecten te redden die dreigden te verdrinken door de aanleg van de Aswandam. Als dank hiervoor schonk de Egyptische regering de tempel van Taffeh aan het museum. Met nieuwe technologieën wordt de Egypte-collectie van meer 25.000 objecten vandaag de dag verder onderzocht.
Oudste archeologische musea
Het Museo Archeologico Nazionale di Napoli werd in 1777 officieel opgericht als eerste archeologiemuseum. De collectie bestond voornamelijk uit vondsten uit Pompeii en Herculaneum. In 1818 ging het RMO open, dat ook een Egyptische afdeling had. Zes jaar later kreeg Turijn het Museo Egizio, specifiek voor egyptologie.
Teruggave roofkunst
De collectie van het RMO is eigendom van de Nederlandse staat. Het museum doet onderzoek naar de afkomst van de collectie. Als het museum aanwijzingen heeft dat een object door roof is verkregen, adviseert het de staat om het terug te geven aan het land van herkomst. Dat is inmiddels enkele keren gebeurd.
Collectie op wereldreis
Tot en met 15 maart 2026 is in het RMO de tentoonstelling Discovering Ancient Egypt te zien. De tentoonstelling was de afgelopen jaren in Zuid-Korea, Japan en Australië te bezichtigen. Nu komt de collectie ‘thuis’.
Het Oude Egypte bracht westerlingen in vervoering
Mummies, piramides en beeldjes van lapis lazuli vonden veel Nederlanders onweerstaanbaar. In de negentiende eeuw begonnen ze van alles te verzamelen dat met het Oude Egypte te maken had. Het leidde tot de oprichting van het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Tot poeder gemalen mummieresten waren een populair geneesmiddel in de zeventiende eeuw. De Leidse...
Limburgs Museum prikt mythe over Bourgondiërs door
Limburgers pronken graag met hun imago van Bourgondische levensgenieters. Maar wie waren de échte Bourgondiërs die in de Late Middeleeuwen hun stempel drukten op de Nederlanden? Dat is te zien in het Limburgs Museum. Het toont met unieke bruiklenen uit nationale en internationale collecties de geschiedenis van drie generaties Bourgondische hertogen. ‘Het waren de aartsvaders...
Op excursie in een Spitfire? Wel even lappen
Vreemd ding, geluid. Het transporteert je, van dit moment naar een vorig. Net als geur werkt het direct in op je gemoed en doet iets met het deel van de hersens dat gerechten opdist die allang niet meer op de kaart staan. Ik hoorde een Rolls Royce Merlin-motor. Onmiskenbaar. Hoewel, horen is misschien niet het...
‘Nederland zag geen alternatief voor Bouterse’
Vijf jaar na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 ging het mis: militairen onder leiding van Desi Bouterse grepen de macht. Er volgden tegencoups en Nederland maakte plannen om in te grijpen. Toch kwam het daar nooit van omdat inlichtingendiensten niet inzagen wie Bouterse zou kunnen vervangen, constateert emeritus-hoogleraar Bob de Graaff in Coups, contracoups en constitutie. Weet dat er nog...
‘Sommige vrouwen zagen de meid als hun kind’
De huisvrouw en haar dienstmeid waren eeuwenlang een onafscheidelijk duo. Samen waren ze verantwoordelijk voor het huishouden. Hun verhouding was soms intiem, dan weer afstandelijk. In haar boek Vrouw en meid beschrijft Caroline Hanken hoe hun contact in de loop der tijd veranderde. Waarom wilde u een boek schrijven over de relatie tussen vrouw en...
Charlie Chaplin: een clown in ballingschap
Decennialang maakt de Britse komiek Charlie Chaplin de Amerikanen aan het lachen. Maar schandalen met vrouwen beschadigen zijn reputatie. Als hij ook nog wordt verdacht van communistische sympathieën, kan hij opkrassen. Het was een scène die hij zelf nooit had durven verzinnen. Te wreed, te ongeremd in zijn voorspelbare symboliek: de kleine zwerver, wankelend over...
Britten keken toe hoe de Ieren verhongerden
Vanaf 1845 werd Ierland geteisterd door de Grote Honger. De Britten zagen hun broedervolk lijden, maar deden niets. Ze lieten de oplossing over aan ‘de vrije markt’, want anders zouden de Ieren kunnen vervallen tot ‘permanente bedelarij’. Hoeveel mensen er precies zijn omgekomen tijdens de Grote Honger in Ierland, die plaatsvond van 1845 tot 1849,...
Bij Ed Sullivan kreeg zwart talent een kans
Van 1948 tot 1971 presenteerde Ed Sullivan wekelijks met The Ed Sullivan Show een staalkaart van Amerikaans variété- en muzikaal talent. Vergeten is dat hij met zijn tv-show de kleurbarrière doorbrak. Zwart talent kreeg van hem evenveel kans als wit talent. Dat was moedig in de tijd van rassensegregatie en gewelddadig verzet tegen zwarte burgerrechten....
Niemand kon de code van de Navajo kraken
Diversiteit is niet de kracht, maar de zwakte van het Amerikaanse leger, roept minister van Defensie Pete Hegseth zodra hij de kans krijgt. De oorlogsverhalen van de Navajo code talkers bewijzen zijn ongelijk. ‘De domste zin in de militaire geschiedenis,’ zei Hegseth eerder dit jaar tegen defensiepersoneel, ‘is “onze diversiteit is onze kracht”. Hij houdt...
Janna Coomans wint Libris Geschiedenis Prijs met Dievenland
Dievenland beste historische boek van 2025.
Coalitievoorkeuren in verkiezingstijd leidden vaak tot spanningen aan de formatietafel
Vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen geven politieke partijen hun voorkeur aan voor toekomstige coalities. Volgens historicus Alexander van Kessel leidde dit in het verleden vaak tot spanningen als er geformeerd moest worden. ‘Het grote nadeel van het innemen van ferme posities, is dat je daar later misschien op moet terugkomen.’ Veel lijsttrekkers maken in aanloop...
Diplomatieke rel om een lijk in de Chinese ambassade
In 1966 werd een Chinese ingenieur gewond op straat in Den Haag aangetroffen. Chinese diplomaten voorkwamen dat hij medische zorg kreeg en hij overleed later op de ambassade. Tot woede van China omsingelde de Nederlandse politie daarop het gebouw. Op zaterdagmiddag 16 juli 1966 kreeg de meldkamer van de gemeentepolitie Den Haag een melding dat...
