Rome en Perzië leerden van elkaar 

In Rome en Perzië beschrijft de Britse historicus Adrian Goldsworthy de verhouding tussen twee wereldmachten in de klassieke Oudheid. Het is een studie naar diplomatieke evenwichtskunst en een pleidooi voor narratieve geschiedenis. 

Als Goldsworthy iets duidelijk maakt in deze lijvige studie is het wel dat de Perzen en Romeinen elkaar bij tijd en wijle naar het leven stonden, maar er niet op uit waren elkaar te vernietigen. Hun suprematie duurde juist zeven eeuwen omdat vreedzame co-existentie eerder regel dan uitzondering was.

In hun diplomatieke verkeer legden ze de nadruk op gelijkheid en broederschap. De oorlogen – zoals de desastreuze veldtocht van Crassus in 53 v.Chr. of die van Marcus Antonius zeven jaar later – werden gevoerd als een van de rijken door interne strubbelingen of grensconflicten zo verzwakt was dat een groots opgezette militaire campagne meer kon opleveren dan een status quo. Maar ook dan was dominantie op het wereldtoneel het primaire doel, niet de totale vernietiging van de ander.  

De aartsrivalen leerden van elkaar: de Parthen waren meesters van de wendbare cavalerie, de Romeinen blonken uit in fortificaties. Goldsworthy’s verhaal is een studie in realpolitik, diplomatieke evenwichtskunst die doet denken aan de wapenwedloop van de Koude Oorlog. Hij houdt in zijn inleiding een pleidooi voor narratieve geschiedenis, het goed vertelde verhaal, ‘als een tegenwicht voor thematische benaderingen van een onderwerp’. Zoals in zijn eerdere boeken ontpopt hij zich ook in deze studie als een rasverteller. Alleen heeft hij met het tijdsperspectief van zeven eeuwen wereldgeschiedenis misschien te veel hooi op zijn vork genomen. Het duizelt je zo nu en dan. Wat niet wegneemt dat zijn vertelling fascineert. De ondergang van de twee wereldgrootmachten in de zevende eeuw, die werden weggevaagd door het Islamitische Rijk van de profeet Mohammed en zijn opvolgers, leest als een dramatische zwanenzang. Goldsworthy weet aannemelijk te maken dat het vuur van het geloof de doorslaggevende factor was in de overwinning van de islam. Het Romeinse Rijk was toen allang een schim van zijn roemruchte verleden, al zou het nog tot 1453 duren voordat Constantinopel in handen van de Ottomaanse Turken viel. 

Openingsafbeelding: Een rotsreliëf bij Persepolis in Iran verbeeldt een Perzische overwinning op de Romeinen.