Wist u dat Winston Churchill toen hij zijn memoires publiceerde eerst een pagina lang zijn excuses aanbood? Dat deed hij voor de bombardementen op Duitsland, voor de onschuldige slachtoffers die door zijn toedoen waren gevallen en aan alle RAF-piloten die hij op een genocidale missie had gestuurd. O ja, en hij verontschuldigde zich ook voor het feit dat hij de officiële restricties had ontweken door illegaal Joodse vluchtelingen naar Palestina te laten vertrekken.
U heeft hier nooit van gehoord, want het is uiteraard nooit gebeurd. Natuurlijk bood Churchill zijn excuses niet aan. Het kwam niet bij hem op en het werd ook niet van hem geëist. Laatst zei een student in mijn college dat Churchill een oorlogsmisdadiger was en dat we alleen nog op die manier naar hem mochten kijken. Zo gaat dat met de geschiedenis, het verzet komt altijd pas veel later.
Meer columns lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Maar niet bij Angela Merkel. De voormalige en op een na langst zittende kanselier van Duitsland wist onlangs Europa-wijd de show te stelen met de publicatie van haar memoires. Ze was on tour in Duitsland in alle talkshows, daarna kwam ze naar Groot-Brittannië en naar Nederland. Maar voordat haar boek uit was, eisten de Duitse media al excuses. ‘Wird Angela Merkel sich entschuldigen?’ was de grote vraag. En toen ze dat in haar boek niet bleek te doen, werd de toon grimmiger: ‘Waarom zegt ze geen sorry?’ vroegen de bladen zich af. ‘Viel Stolz, wenig Selbstkritik,’ meende de Tagesschau.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Waar had ze zich dan voor moeten verontschuldigen, vraagt u zich af: voor genocide, oorlog, crisis, een (toeslagen)affaire? Welnee. Ze had sorry moeten zeggen dat ze de Duitse grenzen niet had gesloten, toen Viktor Orbán in 2015 een stroom vluchtelingen op Oostenrijk en Duitsland losliet. Ze had sorry moeten zeggen voor het feit dat ze inzette op vrede en economische betrekkingen met Rusland (en te lang dacht dat er met Vladimir Poetin rationeel viel te onderhandelen). Ze had sorry moeten zeggen dat het Duitse internet niet zo snel is als in de omringende landen. Ze had sorry moeten zeggen dat ze de Duitsers diverse keren een lesje in fatsoen gaf.
Gruwelijke historische missers dus? Quod non. Historisch is er van alles af te dingen op sommige van haar besluiten. En ze heeft het land niet in de beste stemming achtergelaten. Maar werd Helmut Kohl gevraagd om excuses voor het opslokken van de DDR? Krijgt Gerhard Schröder ervan langs omdat het Poetin-knuffelen onder hem is begonnen? Nee hoor.
Waar komt dat excuses eisen aan Merkel dan vandaan? Komt het omdat ze een vrouw is? Omdat men haar haar morele leiderschap niet kan vergeven en haar uit rancuneuze verongelijktheid een hak wil zetten? Er is veel aan te merken op Merkels keuzes. Maar het oordelen kunnen we beter aan de geschiedenis dan aan de eigen moraal overlaten.
