Home Als een autofabrikant giftige ideeën verspreidt

Als een autofabrikant giftige ideeën verspreidt

  • Gepubliceerd op: 14 januari 2025
  • Laatste update 21 jan 2025
  • Auteur:
    Beatrice de Graaf
  • 2 minuten leestijd
Beatrice de Graaf

We moeten het hebben over Elon Musk. Liever deed ik dat niet. Ik ben ook al van X vertrokken, mede vanwege de oneindige lading pr-berichten die de X-baas over zichzelf rond spuwde. Maar goed, het moet. Want er zijn te veel mensen die hem als een force majeure in de geschiedenis beschouwen.

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Laatst hield ik een lezing over de Russische dreiging en Poetins ideologie, toen een toehoorder mij kwam verzekeren dat ik ‘meer naar Musk moest luisteren’, want ‘die had pas een echt goede ideologie’. Op mijn vraag wat dat dan voor ideologie was, luidde het antwoord ‘dat de techniek ons zal redden’. Maar hoe die redding er dan uit zag, wist de meneer ook niet, alleen dat ‘we allemaal bewondering moeten hebben voor wat Musk bereikt heeft. Als hij iets zegt, moet je luisteren.’ Aldus een verder volkomen normaal ogende middelbare meneer.

Meer columns lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Voor wie net als ik slechts afgrijzen voor Musk en zijn invloed voelt, is er een schrale troost. We hebben dit eerder gezien, en toen ging het ook voorbij. ‘What Ford says, people listen to,’ was het adagium precies een eeuw geleden. De Musk van het begin van de twintigste eeuw heette Henry. Net als Elon groeide hij op in een conservatieve, rurale omgeving, waar jongens met harde hand werd geleerd om op te komen voor zichzelf. In Fords tijd vierde de Ku Klux Klan hoogtijdagen. Migranten werden gezien als de grootste dreiging, en Joden als marionettenspelers die achter de schermen aan alle financiële touwtjes trokken.

Ford ontwikkelde een nieuw soort motor, brak door als ondernemer en produceerde in 1918 de helft van alle auto’s in de VS. Zijn Model T werd een wereldwijd succes. Vervolgens kocht hij een eigen krant, de Dearborn Independent, gaf De Protocollen van de Wijzen van Zion uit en begon zijn samenzweringstheorieën over de wereld te verspreiden. In Duitsland vond hij enorme weerklank. Hitler was fan – hij vermeldde Ford in Mein Kampf – en zorgde dat de Amerikaan in 1938 de Orde van Verdienste van de Duitse Adelaar kreeg.

Ik zou willen schrijven dat Fords politieke invloed eindigde, omdat men hem in de VS en elders zat begon te raken. Helaas bleef Ford populair tot aan zijn dood. President Wilson – toch geen halve nazi – schakelde hem zelfs nog in om zijn campagne voor de Volkenbond te ondersteunen. Nee, het was uiteindelijk Fords eigen familie, zijn vrouw en kinderen, die van mening waren dat hij (na een aantal beroertes) in toenemende mate labiel en ontoerekeningsvatbaar was geworden. Zij schoven hem via hun aandelen aan de kant en beëindigden Fords despotische invloed. Na 1945 schotelden ze hem filmbeelden van concentratiekampen voor, om hem duidelijk te maken waartoe zijn ideologie had geleid. Het schijnt dat hem dat een hartinfarct opleverde, zijn laatste zware, waarna hij in 1947 stierf. Aan alles komt een einde, maar het einde kan te lang op zich wachten.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 2 - 2025

Meer Columns

‘Wetenschappelijke vooruitgang heeft de mens niet gelukkiger gemaakt’
‘Wetenschappelijke vooruitgang heeft de mens niet gelukkiger gemaakt’
Artikel

‘Wetenschappelijke vooruitgang heeft de mens niet gelukkiger gemaakt’

We moeten het hebben over Elon Musk. Liever deed ik dat niet. Ik ben ook al van X vertrokken, mede vanwege de oneindige lading pr-berichten die de X-baas over zichzelf rond spuwde. Maar goed, het moet. Want er zijn te veel mensen die hem als een force majeure in de geschiedenis beschouwen. Dit artikel krijgt...

Lees meer
‘Eén sterke man kan de geschiedenis niet veranderen’
‘Eén sterke man kan de geschiedenis niet veranderen’
Artikel

‘Eén sterke man kan de geschiedenis niet veranderen’

We moeten het hebben over Elon Musk. Liever deed ik dat niet. Ik ben ook al van X vertrokken, mede vanwege de oneindige lading pr-berichten die de X-baas over zichzelf rond spuwde. Maar goed, het moet. Want er zijn te veel mensen die hem als een force majeure in de geschiedenis beschouwen. Dit artikel krijgt...

Lees meer
‘Geschiedenisonderwijs is geen zaak van de politiek’
‘Geschiedenisonderwijs is geen zaak van de politiek’
Artikel

‘Geschiedenisonderwijs is geen zaak van de politiek’

We moeten het hebben over Elon Musk. Liever deed ik dat niet. Ik ben ook al van X vertrokken, mede vanwege de oneindige lading pr-berichten die de X-baas over zichzelf rond spuwde. Maar goed, het moet. Want er zijn te veel mensen die hem als een force majeure in de geschiedenis beschouwen. Dit artikel krijgt...

Lees meer
‘Activisme is uit de tijd’
‘Activisme is uit de tijd’
Artikel

‘Activisme is uit de tijd’

We moeten het hebben over Elon Musk. Liever deed ik dat niet. Ik ben ook al van X vertrokken, mede vanwege de oneindige lading pr-berichten die de X-baas over zichzelf rond spuwde. Maar goed, het moet. Want er zijn te veel mensen die hem als een force majeure in de geschiedenis beschouwen. Dit artikel krijgt...

Lees meer