In de media
‘Toen moesten de joden oprotten. Wie nu…?’ ‘Vroeger vertrok hier de trein naar Auschwitz. Wanneer wordt de wereld wijzer?’ Alle media berichten erover op 20 september: Met medewerking van de Nederlandse Spoorwegen (NS) start het Centraal Joods Overleg (CJO) een antiracismecampagne. Op 66 stations komen posters die herinneren aan de deportaties van joden per trein...
Erfenis Verlichting botst met religieus fanatisme
‘Een Europese Unie waarin Turkije plaatsneemt, verdient het predikaat “Europees” niet meer,’ zei historicus Hermann von der Dunk tijdens een lezing over de Verlichting. ‘Ideële tradities zijn net rivieren: ze sleuren veel rommel mee. De Verlichting heeft niet alleen gezorgd voor het ontstaan van de wetenschappelijke methode. In een extreme vorm maakte het gelijkheidsideaal ook...
Omstreden geschiedenislessen voor Franse leerlingen
‘Terroristen zijn gefrustreerde verzetsstrijders tegen de heersende wereldorde.’ En: ‘De Franse expansiedrift had vooral positieve gevolgen voor de gekoloniseerde landen.’ Deze controversiële stellingen zijn te vinden in geschiedenisboeken op scholen in Frankrijk. Journaliste Eve Bonnivard en docente geschiedenis Barbara Lefebvre schreven het boek Elèves sous influence (‘Leerlingen onder invloed’). Daarin onderzochten ze hoe geschiedenisboeken voor...
Russen in de ban van nazi-propaganda
Rusland groeit uit tot wereldcentrum van antisemitisme en holocaustontkenning. Boeken en dvd’s met nazi-boodschappen zijn overal te koop, ook in gerenommeerde boekhandels en platenzaken in Moskou. In Rusland is nazi-propaganda uitgegroeid tot een rage. Zonder veel moeite zijn tussen de dvd’s met alledaagse speelfilms Duitse propagandafilms vinden, ter verheerlijking van de SS of met frontnieuws...
Beul was verpersoonlijking van het kwaad
De beul was in de Middeleeuwen niet alleen buitengewoon impopulair, hij werd in diverse illustraties ook afgebeeld als verpersoonlijking van het kwaad. Dit stelt historica Hannele Klemettilä in haar proefschrift Epitomes of Evil. Representations of Executioners in Northern France and the Low Countries in the late Middle Ages, waarvoor zij duizenden illustraties en andersoortige bronnen...
Tongschroef van doopsgezinde martelaar teruggevonden
De twee ijzeren staafjes waarmee de jonge Hans Bret in 1577 het zwijgen werd opgelegd zijn terecht. De Amsterdamse hoogleraar doopsgezinde kerkgeschiedenis Piet Visser vond Brets tongschroef in Genève. Hans Bret was doopsgezind en ongeveer eenentwintig jaar oud toen hij in januari 1577 in Antwerpen op de brandstapel belandde. Zelfs tijdens zijn gevangenschap probeerde Bret...
De Stelling
In De Stelling reageert een vast panel van historici op een gebeurtenis uit de actualiteit. Deze keer luidt de stelling: ‘De ramp van New Orleans laat zien dat de droom van Martin Luther King niet is uitgekomen.’ Anton van Hooff, universitair hoofddocent klassieke geschiedenis aan de Universiteit Nijmegen`Ik zou eerder zeggen dat de war on...
‘De Witt held dankzij Franse Revolutie’
Het geweld van de Franse Revolutie heeft grote invloed gehad op de beeldvorming over Johan de Witt, zo betoogt Jaap de Haan in het eerste nummer van Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden van 2005. De excessen van de revolutie hernieuwden de herinnering aan de gruwelijke dood en verminking van de gebroeders De...
‘Ik ben een erfgenaam van Schaepman’
In zijn proefschrift In vrijheid gebonden. Negentiende-eeuwse katholieke publicisten in Nederland over geloof, politiek en moderniteit beschrijft Henk van den Berg hoe katholieken in de tweede helft van de negentiende eeuw zochten naar manieren om de politieke arena te betreden en tegelijkertijd hun godsdienst trouw te blijven. De kwestie is voor de huidige CDA nog...
Boeken alleen voor rijke vrouwen
Leidse vrouwen bezaten in de Gouden Eeuw nauwelijks boeken. Alleen de bijbel kwam in vrijwel alle boedels van vrouwen voor, ontdekte boekhistoricus Paul Hoftijzer. In ‘Boekenbezit van vrouwen in Leiden gedurende de Gouden Eeuw’ in het Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis (2005) vergelijkt hij 157 zeventiende-eeuwse boedelinventarissen. Om verwarring met het eigendom van de mannen te...
‘Praagse Lente was anti-Amerikaans’
De ‘Europese politiek’ die Tsjechische intellectuelen formuleerden tijdens de Praagse Lente in 1968 was eerder anti-Amerikaans dan anti-communistisch. Dat concludeert Carlos Reijnen in het juninummer van Nieuwste Tijd. Aanhangers van de ‘Europese politiek’ streefden naar betere contacten met landen in de regio. Zoals bekend richtten deze intellectuelen zich tegen de Sovjet-Unie, maar ze moesten evenmin...
Ruige Drent kon niet van de fles afblijven
Drenthe was aan het begin van de vorige eeuw de meest criminele provincie van Nederland. De schrijnende armoede zou de oorzaak zijn van de hoge criminaliteitscijfers in de veenkoloniën. Historicus Albert Eggens ontzenuwt dat beeld in zijn proefschrift. Ook het zwak van de veenarbeiders voor jenever speelde een grote rol. In de jaren voor de...