Enige tijd geleden kondigde minister van Justitie Donner aan de ‘pedagogische tik’ per wet te gaan verbieden. Ouders mogen hun kinderen niet meer slaan, ook al drijven die hen soms tot wanhoop. Niet het besluit zelf was opmerkelijk, wel dat het kwam van de meest uitgesproken gereformeerde bewindsman van dit kabinet.
Gereformeerden, zo maakt de psychologe Janneke Wubs duidelijk in een uitermate boeiend artikel in het tijdschrift van de Vereniging van Christen-Historici Transparant (2005/1), waren voor de Tweede Wereldoorlog bepaald geen tegenstanders van de ‘pedagogische tik’. In 1939 schreef de toonaangevende protestantse pedagoog J.H. Gunning Wzn. in zijn brochure Straffen? Hoe wel? Hoe niet? dat kinderen nu eenmaal onvolmaakte wezens zijn. Een corrigerende tik was soms nodig om hen in het gareel te houden.
In het interbellum waren er al deskundigen die ouders leerden vooral te letten op de psychologie van het kind. Na de Tweede Wereldoorlog werd die opvatting nog eens versterkt. Onder het motto ‘Liefde beschermt niet tegen fouten – kennis doet dat wel’ dienden kinderen eerst en vooral begrepen te worden. Straf moest het gevoelsleven van een kind raken. Volgens Wubs was er tussen 1945 en 1970 sprake van een voortdurende worsteling tussen begrip voor het kind en de morele eisen die de samenleving aan kinderen stelde.
Dat was na 1970 wel anders. Wubs schrijft met enige verbazing over de nieuwe generatie deskundigen, ‘behept met een overweldigend optimisme en vertrouwen in de psychologie’. Luisteren naar kinderen was nu het devies. Opvoeden was natuurlijk niet gemakkelijk, maar ouders moesten zichzelf opofferen en ‘naast de kinderen gaan staan’.
De laatste jaren is de klok teruggedraaid. Misschien heeft de reformatorische gezindte daaraan wel een bescheiden bijdrage geleverd. Wubs schrijft dat rond 1980 in christelijk Nederland verzet rees tegen de ‘psychologisering’ van de opvoeding. Dat verzet wekt geen verbazing, aangezien van reformatorische zijde in het kind al de slechte volwassene van de toekomst werd gezien. Zo bezien is het toch vreemd dat juist de gereformeerde minister Donner de ‘pedagogische tik’ strafbaar wil stellen.
Transparant. Los nummer: euro 7,00. Tel. 079-36 28 628
Dit artikel is exclusief voor abonnees
