Home Historica

Historica

  • Gepubliceerd op: 14 juli 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

‘Wat doet de welgestelde burgervrouw, na de dagelijksche zorg voor het huisgezin? Weinig maatschappelijks, het is hoogstens eene wandeling bij schoon weder of het afleggen van eene visite, om bij gebrek aan iets beters dagelijks met het kwaadspreken, de jaloerschheid en andere nietigheden den tijd, den kostbaren tijd te dooden.’ Die tekst, schrijft historica Maartje Janse in Historica (2005/1), dateert niet, zoals te verwachten, uit het einde van de negentiende eeuw, toen de eerste feministische golf Nederland bereikte.

De tekst is in 1838 geschreven door een anonieme Rotterdamse vrouw. Zij meldde zich aan bij het eerste zogenaamde ‘Afschaffings-Genootschap in Nederland’, opgericht om mensen van sterke drank af te helpen. Volgens Janse was het in de negentiende eeuw hoogst ongebruikelijk dat vrouwen lid werden van een vereniging die streefde naar maatschappelijke hervorming. In de eerste helft van die eeuw werd onder meer door predikanten gewaarschuwd tegen uithuizige vrouwen.

De anonieme Rotterdamse ontleende haar ideeën aan de Franse graaf Henri de Saint-Simon (1760-1825). Het Saint-Simonisme, door marxisten vroeger wel neerbuigend behandeld als utopisch socialisme, keerde zich tegen economische ongelijkheid in het algemeen en tegen de onderdrukking van de vrouw in het gezin in het bijzonder. Saint-Simonisten trachtten de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in praktijk te brengen door al hun, vooral in Frankrijk actieve, verenigingen door zowel mannen als vrouwen te laten leiden. Alsof de wilde jaren zeventig uit de twintigste eeuw aangebroken waren, vormden de mannen praatgroepen, waarin ze zochten naar hun ‘zorgzame en gevoelige kanten’.

In haar boeiende artikel achterhaalt Janse de schrijfster van de Rotterdamse brochure: het zou de van oorsprong Belgische Philippine Josephe Ermel (1806-1873) zijn, vrouw van de oprichter van de Rotterdamse drankbestrijdingsvereniging, Goose Wijnand van der Voo (1806-1902).
Ook in dit nummer: een vraaggesprek met de Groningse mediëviste Anneke Mulder-Bakker, die dit jaar met pensioen gaat. Volgens Mulder-Bakker begint het wetenschappelijke leven van vrouwen na hun veertigste. Daarvoor zijn ze gericht op kinderen, nadien komt energie vrij om carrière te maken, maar dan zijn de banen meestal al vergeven.

HISTORICA Los nummer: 5 euro. Tel. 050 – 36 37 752

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer