Home Het foute verleden van jeneverfabrikant Bols 

Het foute verleden van jeneverfabrikant Bols 

  • Gepubliceerd op: 23 apr 2024
  • Update 14 mei 2024
  • Auteur:
    Mirjam Janssen
Het foute verleden van jeneverfabrikant Bols 

Journalist Martin Hendriksma ging op zoek naar een verloren zoon uit de rijke familie Moltzer. Hij stuitte daarbij op het beladen oorlogsverleden van jenever- en likeurfabrikant Bols. 

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Op 14 november 1941 vertrok Ernst Moltzer met twee verzetslieden naar Engeland in een klein bootje, Ozo genaamd – ‘Oranje zal overwinnen’. En dat is het laatste wat van hem werd vernomen. Hij stuurde geen bericht dat hij veilig was aangekomen. Martin Hendriksma kwam Moltzers verhaal op het spoor toen in 2020 in een huis in Heemstede een schuilplaats voor onderduikers werd ontdekt. In dat huis had Moltzer de laatste jaren van zijn leven gewoond. 

Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Geïntrigeerd begon Hendriksma de achtergrond van Moltzer uit te pluizen. Hij was een telg uit de familie die het jenever- en likeurmerk Bols verkocht. Net als andere bedrijven ontkwam Bols tijdens de Tweede Wereldoorlog niet aan handel met de Duitsers, maar de directeuren waren wel erg toeschietelijk. Begin 1941 rees een conflict tussen Ernst Moltzer, op dat moment adjunct-directeur, en zijn oom en neef in de directie over de leveranties van Bols aan de Duitse bezetter. Moltzer werd op non-actief gezet en probeerde naar het buitenland te vluchten. Was dat uit verzet tegen de Duitsers, zoals voor de twee andere mannen in het bootje gold? Of wilde hij weg bij zijn vrouw en dochtertje? Dat wordt niet helemaal duidelijk, zoals eigenlijk zijn hele karakter wat vaag blijft.  

Maar Hendriksma gooit zijn netten breed uit. Hij gaat ver terug in het verleden en beschrijft tal van andere familieleden, onder wie kleurrijke types. Dat levert een meanderend verhaal vol cliffhangers op. De fascinerendste figuur is uiteindelijk niet Ernst Moltzer, maar zijn vrouw Traut. Deze Oostenrijkse gravin treurde niet lang om de verdwijning van haar man en legde het aan met een ander. Bovendien organiseerde ze tijdens de oorlog allerlei feesten in het huis in Heemstede. Er gingen geruchten dat Traut haar man verraden had. Maar dat is volgens Hendriksma niet waarschijnlijk. Waren haar activiteiten dan een dekmantel voor  verzetsdaden? Ook dat wordt niet helemaal helder.  

Ernst Moltzer was een ervaren zeiler; hij had zelfs meegedaan aan de Olympische Spelen in 1936 in Berlijn. Maar kennelijk was dat niet genoeg om ongeschonden de overkant te halen. Het merendeel van de Engelandvaarders kwam onderweg om. Hoe Moltzer precies is gestorven, kan Hendriksma niet achterhalen. Maar door dna-onderzoek bij zijn speurtocht te betrekken weet hij het geluk af te dwingen en Moltzer terug te vinden. Zo eindigt het boek toch met een antwoord. 

Het geheim van Bols. Hoe de oorlog een familiebedrijf verscheurt

Het geheim van Bols. Hoe de oorlog een familiebedrijf verscheurt
Martin Hendriksma
352 p. De Geus, € 24,99 

Openingsafbeelding: Ernst Moltzer in 1934.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 5 - 2024

Dossier Tweede Wereldoorlog

Anti-Immigratie demonstratie escaleert in Den Haag
Anti-Immigratie demonstratie escaleert in Den Haag
Recensie

Historicus heeft kritiek op Rosan Smits: fascisme is geen inhoudsloze strategie

In haar boek Dit is fascisme waarschuwt politicoloog en journalist Rosan Smits voor uiterst rechtse ondermijning van de democratie. De waarschuwing is terecht, maar zij gebruikt het begrip ‘fascisme’ te gemakzuchtig in de ogen van expert Robin te Slaa. Fascisme is geen inhoudsloze machtspolitiek, zoals Smits beweert, maar een echte ideologie. Er zijn weinig boeken...

Lees meer
Russell Crowe speelt oorlogsmisdadiger Hermann Göring in de film Nuremberg
Russell Crowe speelt oorlogsmisdadiger Hermann Göring in de film Nuremberg
Recensie

Nuremberg toont psychologisch steekspel tussen psychiater en Hermann Göring

Hadden nazileiders speciale karaktertrekken zodat ze zonder wroeging gruwelijke misdaden konden beramen? In het rechtbankdrama Nuremberg hoopt een psychiater dat tijdens het beroemde strafproces in gesprekken met Hermann Göring te kunnen vaststellen. De op ware gebeurtenissen gebaseerde film toont het psychologische steekspel tussen beiden. Als het aan de Britse premier Winston Churchill had gelegen was...

Lees meer
Montgomery in 1944, enkele dagen na D-day
Montgomery in 1944, enkele dagen na D-day
Artikel

Nieuwe film over Slag om de Schelde beschuldigt ten onrechte generaal Montgomery

In de film en tv-serie Het grote offensief krijgt de Britse generaal Montgomery de schuld van het moeizame verloop van de geallieerde bevrijding van Zeeland. Hij zou bevelen van hogerhand naast zich neer hebben gelegd. Maar die lezing strookt niet met de historische bronnen, schrijft Tweede Wereldoorlog-kenner Gert Jan Vuyk.  Afgelopen zomer ging Het grote...

Lees meer
Navajo Code talkers bij de marine in 1943
Navajo Code talkers bij de marine in 1943
Artikel

Niemand kon de code van de Navajo kraken

Diversiteit is niet de kracht, maar de zwakte van het Amerikaanse leger, roept minister van Defensie Pete Hegseth zodra hij de kans krijgt. De oorlogsverhalen van de Navajo code talkers bewijzen zijn ongelijk. ‘De domste zin in de militaire geschiedenis,’ zei Hegseth eerder dit jaar tegen defensiepersoneel, ‘is “onze diversiteit is onze kracht”. Hij houdt...

Lees meer
Loginmenu afsluiten