Opvarenden van het laatste slavenschip  

Hannah Durkin beschrijft hoe het de opvarenden van het laatste Amerikaanse slavenschip verging. Hun getuigenissen gaan door merg en been. ‘Ze maakten dieren van ons.’ 

Op 24 mei 1860 vertrok het laatste Amerikaanse slavenschip vanuit de Baai van Benin aan de westkust van Afrika naar de haven van Mobile in Alabama in het zuidwesten van de Verenigde Staten. Aan boord bevonden zich 110 tot slaaf gemaakten. De meesten van hen waren twintigers, maar er bevonden zich ook pubers onder de ‘cargo’, de jongste was twee toen ze zelfstandig de overtocht maakte.  

In De overlevenden van de Clotilda vertelt de Britse historicus Hannah Durkin hun belevenissen. Ze verweeft de particuliere levensverhalen op ingenieuze wijze met de grote lijnen van de Amerikaanse geschiedenis van de slavernij in de negentiende eeuw. Zo krijgt de lezer een indringend beeld van de traumatische gevolgen van de mensensmokkel. De hel van de overtocht, die zes weken duurde en aan menigeen het leven kostte. De ontmenselijking na aankomst in de Verenigde Staten. Mannen die zich letterlijk doodwerkten op de Alabama, de meedogenloze rivier waaraan de staat zijn naam ontleent. Meisjes van twaalf die seksueel werden misbruikt. Vrouwen en kinderen die werden ingezet voor medische experimenten, waaronder hersteloperaties van bevallingswonden.  

Na de Burgeroorlog werd het misdadige verleden van de slavenstaten onder een tapijt van geschiedvervalsing en mythevorming geveegd. De Ladies Memorial Association benadrukte met standbeelden van de geconfedereerden dat ze geen misdaden tegen de menselijkheid hadden begaan, maar hun leven gaven voor de verdediging van het zuidelijke erfgoed tegen de Unionisten. In 1866 werd de Ku Klux Klan opgericht, op 14 april 1882 vond de eerste gedocumenteerde lynchpartij plaats. Onder de laatste tot slaaf gemaakten werd het verlangen terug te keren naar het moederland in armoede gesmoord. Ja, ze waren vrijgemaakten, maar door allerlei beperkende wetten aan hun plantages gebonden, waaronder een verbod op landloperij. Hun schamele verdiensten moesten ze uitgeven in de plantagewinkels van hun voormalige meesters. Ze berustten uiteindelijk in hun permanente ballingschap. ‘Afrika was mijn thuis. De witte man heeft het van me afgepakt. Ze maakten dieren van ons,’ zei Redoshi. Ze was twaalf toen ze werd ontvoerd. 

Het was een gouden greep van Durkin om de geschiedenis van de slavernij rond het verhaal van de Clotilda te centreren. Het is een van de weinige transporten die vanuit het perspectief van de tot slaaf gemaakten kan worden naverteld. Een aantal van hen werd in de jaren dertig namelijk voor een documentaire geïnterviewd. Hun getuigenissen gaan door merg en been. 

Openingsafbeelding: Slaven onderweg naar Florida, 1860. Bron: AKG Images.