Home Uitbundige rijkdom van de stadsjungle

Uitbundige rijkdom van de stadsjungle

  • Gepubliceerd op: 30 mei 2023
  • Laatste update 17 jun 2024
  • Auteur:
    Mirjam Janssen
  • 3 minuten leestijd
Uitbundige rijkdom van de stadsjungle

De stad geldt als tegenhanger van de natuur, als een steenwoestenij tegenover de ongerepte wildernis. De Britse historicus Ben Wilson legt in zijn boek Stadsjungle uit dat het genuanceerder ligt: stad en natuur zijn altijd innig verstrengeld geweest.

Consternatie alom toen onlangs een jonge wolf in slaap was gevallen in een achtertuin in Doetinchem. Zo kwam de wilde natuur wel erg dichtbij. Maar het bericht wekt geen verbazing als je Stadsjungle van Ben Wilson hebt gelezen. Het gedrag van de wolf past helemaal in het volgende stadium van biodiversiteit dat hij schetst.

Meer recensies van historische boeken lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Daarvoor neemt Wilson een lange historische aanloop. Hij laat zien hoe natuur en stad altijd een gecompliceerde verhouding hebben gehad. Om steden te kunnen bouwen werden moerassen gedempt, bossen gekapt en rivieren omgeleid. Toch bleef de wisselwerking met de natuurlijke omgeving bestaan. Tot begin negentiende eeuw waren steden omgeven door bossen en weilanden. De stadsbewoners hadden die nodig om voedsel te kweken en brandstof te zoeken. In de steden liepen allerlei dieren los – van katten en honden tot varkens, geiten en kippen. De dieren ruimden afval op, maar veroorzaakten tegelijk onhygiënische toestanden.

In de loop van de negentiende eeuw begonnen stedenbouwers in te grijpen. Dieren moesten de stad uit, het onkruid beteugeld, het afval opgeruimd. Daarmee werden steden ecologische rampgebieden. Maar niet helemaal: er kwamen ook stadsparken en recreatiegebieden, en steeds meer stedelingen gingen tuinieren. Tot dat kunstmatige groen behoorden bomen- en plantensoorten van over de hele wereld, zodat er toch weer een zekere biodiversiteit ontstond.

De fascinerendste passages in Stadsjungle zijn die waarin Wilson de vitaliteit van de stadsnatuur beschrijft. Na de Tweede Wereldoorlog raakten de ruïnes in steden al snel overdekt met zeer uiteenlopende plantensoorten. In Berlijn was het aanleiding om wilde, groene plaatsen in de stad te laten voortbestaan.

Ook dieren blijken zich te kunnen aanpassen aan steden. Zo ontdekten spreeuwen rond 1900 dat het stadsleven mogelijkheden bood en streken ze er met zwermen tegelijk neer. Hetzelfde geldt voor vossen, die vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw de steden binnentrokken – of eigenlijk trokken de steden hun kant uit. De vossen hebben zich zo aangepast dat er een nieuw type is ontstaan met een kortere, bredere snuit en een kleinere kop, dat makkelijker afval kan doorzoeken. En inmiddels leven nergens ter wereld zoveel slechtvalken als in New York. Niet alle soorten zijn zo flexibel, maar er vestigden zich de afgelopen eeuw meer dieren dan ooit tussen mensen. De boodschap van Wilson is duidelijk: steden zullen steeds meer in de natuur moeten bestaan in plaats van ernaast. Dat maakt ze leefbaarder en duurzamer.

Stadsjungle. Boek van Ben Wilson

Stadsjungle. De natuur en stad van het stenen tijdperk tot de klimaatcrisis
Ben Wilson
304 p. Spectrum, € 39,99
Bestel bij Libris.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 6 - 2023

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer