Nicolaas Matsier schreef een roman over de laatste negen maanden uit het leven van raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt. Hij zat toen in de gevangenis. De advocaat van Holland is een eerbetoon aan een groot staatsman die de Nederlandse gewesten aaneen wist te smeden.
Wanneer maakte u kennis met Johan van Oldenbarnevelt?
‘Dat kan ik me niet precies herinneren. Ik zat op een school met de Bijbel, zoals dat heette, en daar werd het vak vaderlandse geschiedenis onderwezen. Ik behoor tot een generatie die als het ware is opgevoed met Johan van Oldenbarnevelt (1547-1619).’
Meer interviews lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Waarom wilde u een roman aan hem wijden?
‘Ik ben opgegroeid in Den Haag, en daar proef je onze politieke geschiedenis als je op het Binnenhof loopt. De gebouwen uit de zestiende eeuw zijn voor een goed deel allemaal bewaard, ook het appartement achter de Ridderzaal waar Van Oldenbarnevelt de laatste maanden van zijn leven gevangenzat met zijn knecht. Ik vond hem een intrigerende man, ik ben af en aan vanaf 2005 met hem in de weer geweest.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Wat eert u in Van Oldenbarnevelt?
‘Hij was een man met een groot intellect. Een capabel bestuurder, die begon als eenvoudig jurist en uitgroeide tot de almachtige landsadvocaat, omdat hij behendig alle binnenlandse en buitenlandse belangen tegen elkaar wist af te wegen. Al voordat hij in 1609 een twaalfjarig bestand had gesloten in de Tachtigjarige Oorlog met de Spanjaarden, wist hij veel macht te vergaren. Hij verenigde de belangrijkste regeringsfuncties in zich. Handel en economie kwamen tot bloei. Van Oldenbarnevelt is de grondlegger van de VOC, en is daar zelf ook niet armer van geworden.’
Wat beschouwt u als zijn belangrijkste wapenfeit?
‘Dat hij de zeven Nederlandse provinciën aaneen heeft gesmeed tot een onafhankelijke republiek. Zonder Van Oldenbarnevelt hadden we best een Frans departement kunnen worden, of een Duitse deelstaat. Misschien wel een buitengewest van Engeland. Alle belangrijke Europese landen waren monarchieën, alleen Zwitserland was een statenbond. Maar Van Oldenbarnevelt bewees met stadhouder Maurits, die militair de leiding had, dat een buitenlandse vorst niet nodig was om de stabiliteit in de Nederlanden te bewaren.’
Was Van Oldenbarnevelt een aardige man?
‘Haha, dat denk ik niet. Hij was koppig, driftig en ongeduldig. Maurits was misschien wel aardiger.’
Maurits heeft in 1619 de opdracht gegeven om Van Oldenbarnevelt te executeren.
‘Zeer tragisch. Ze kwamen tegenover elkaar te staan, ook op religieus gebied. Onder grote belangstelling is Van Oldenbarnevelt op zijn 71ste op de binnenplaats van het Binnenhof onthoofd. Voor zijn tijd was het een humane executie. Echte misdadigers en eenvoudiger lieden werden gevierendeeld, verbrand of opgeknoopt.’
Ziet u parallellen met uw eigen leven?
‘Niet met mijn leven, wel met de huidige tijd. De Europese Unie is in wezen net zo’n experiment als de Republiek der Zeven Verenigde Provinciën destijds was.’
