De Deltawerken zijn de trots van Nederland. Het robuuste verdedigingstelsel tegen het water – de oudste vijand van Nederland – oogst in de hele wereld bewondering. De aanleg van de dammen, sluizen en waterkeringen was dan ook een krachttoer van kolossale proporties.
‘Hierachter wonen 3.000.000 mensen,’ noteert waterstaatsingenieur Johan van Veen in 1939. Hij doelt op een laag dammetje achter een oude, gescheurde sluis langs de Hollandse IJssel bij Moordrecht. Van Veen doet metingen naar stormvloedstanden en presenteert een uiterst verontrustende analyse van de gesteldheid van de Nederlandse delta. Een prompt ingestelde Stormvloedcommissie komt een jaar later al met een eerste rapportage: het westen van Nederland is in groot gevaar. Maar de alarmbellen rinkelen alleen binnenskamers, ze bereiken nooit het parlement. Het is mogelijk dat zelfs de verantwoordelijke minister niets hoort van de schokkende resultaten van het onderzoek.
Dan breekt de oorlog uit – niet de tijd om het gevecht met Nederlands oudste vijand aan te gaan. En na de oorlog gaat het geld van de verarmde overheid naar de wederopbouw, niet naar de waterwerken. Maar Van Veen werkt onverstoorbaar door aan een plan om het kwetsbare deltagebied te beschermen. Hij wil geen dijkverhoging, hij pleit voor kustverkorting. De zeearmen moeten dicht, op de rivieren moet een slot. Eind januari 1953 ligt een zoveelste versie van zijn plan op het bureau van de minister.
Enkele dagen later voltrekt zich de ramp waar Van Veen zo voor vreest: 1835 mensen verdrinken en 150.000 hectare staan onder water. Het is een ramp van ongekende omvang, maar het had nog veel erger kunnen zijn. Het scheelde weinig of ook een groot deel van Holland was verdronken.
De Watersnoodramp schudt de overheid wakker en drie weken later wordt de Deltacommissie geïnstalleerd, met als opdracht een blijvende oplossing te bedenken voor de gevaren van het water. In 1957 stemt een grote Kamermeerderheid in met de Deltawet: de zeegaten worden afgedamd. Alleen de toegangen naar Antwerpen en Rotterdam blijven open water.
Prioriteit krijgt de afsluiting van de Hollandse IJssel; de afdamming van de zeearmen volgen. Een waar huzarenstuk is de waterdoorlatende afsluiting van de brede en diepe Oosterschelde. In 1986 wordt de drie kilometer lange waterkering in gebruik genomen. De verhoging van een keermuur in Harlingen op 24 augustus 2010 vormt het sluitstuk: na bijna vijftig jaar zijn de Deltawerken voltooid.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
