Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemt de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’
Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?
‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’
Maakte hij meteen indruk op u?
‘Ik vond hem een fascinerende figuur. Eigenzinnig, vol humor en zelfspot. Winston Churchill (1874-1965) was een enorm veelzijdig man. Behalve politicus was hij een succesvol auteur, en hij schilderde en timmerde. Met mijn echtgenote ging ik geregeld met vakantie naar Engeland, en daar zijn we ook op bezoek geweest in een van zijn voormalige huizen. Dat was in stijl ingericht, compleet met sigarenpeuken in de asbakken. Toen ik vroeg of de peuken origineel waren, werd mij verteld dat ze de sigaren steeds moesten aanvullen omdat bezoekers de peuken meenamen – haha.’
Waarom noemt u Churchill als historische held?
‘Churchill is van doorslaggevende betekenis geweest voor de loop van de geschiedenis, allereerst omdat hij besloot dat Groot-Brittannië de oorlog met nazi-Duitsland moest aangaan. De beslissende dagen van zijn politieke loopbaan speelden zich af eind mei 1940, toen hij het pleit won van minister van Buitenlandse Zaken lord Halifax, die geen oorlog wilde voeren. Dat staat allemaal prachtig beschreven in Vijf dagen in Londen van John Lukacs. Tijdens de oorlog hield de prime minister de moed erin onder de Britse bevolking. Duitsland was weliswaar veel sterker, maar Churchill hield gloedvolle speeches op de radio, waarmee hij de Britten wist te inspireren vol te houden en door te zetten. Als hij er niet was geweest met zijn vooruitziende blik, zou Europa er weleens heel anders hebben kunnen uitzien.’
Zoals Wim Kan al zei: ‘We houden beiden van sigaren’
De Britten hebben hem niet beloond voor de overwinning op Hitler-Duitsland.
‘Hij verloor de verkiezingen nadat de oorlog beëindigd was, omdat het tijd was voor iets nieuws. Na jaren Conservatieven aan de macht was Labour weer aan de beurt. Churchill wist: It’s all in the game. Maar dat de Britten van hem hielden, bleek toen hij in 1951 nogmaals premier werd en het hele land verheugd was: “Winston is back.”’
Had Churchill ook minpunten?
‘Hij was kortaangebonden en kon heel onaangenaam zijn. Hij was niet de makkelijkste, maar als hij dat wel was geweest, dan had hij de oorlog nooit gewonnen.’
Zijn er parallellen met uw eigen leven?
‘Cabaretier Wim Kan heeft mij in een van zijn befaamde eindejaarconferences eens vergeleken met Churchill, omdat ik net als hij een groot liefhebber ben van sigaren. Met die vergelijking was ik ontzettend verguld.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
