Home Dossiers Tweede Wereldoorlog Een nieuw land, een nieuw leven

Een nieuw land, een nieuw leven

  • Gepubliceerd op: 31 oktober 2023
  • Laatste update 01 dec 2023
  • Auteur:
    Marchien den Hertog en Jack Weil
  • 6 minuten leestijd
Jules Loszynski in zijn kantoor in het Lloyd Hotel, waar hij werkt voor het Joods Vluchtelingen Comité, circa 1939.
Hitler in de Tweede Wereldoorlog
Dossier Tweede Wereldoorlog Bekijk dossier

De Duits-Joodse Ruth Weil overleeft Bergen-Belsen, maar haar eerste echtgenoot Jules niet. Na haar dood vindt haar zoon Jack zes fotoalbums van Jules. Die geven een uniek beeld van hun leven in Duitsland en Nederland.

Holland. Ein neues Land. Ein neues Leben,’ schrijft Jules Loszynski (1909-1944) optimistisch naast twee foto’s van Amsterdam Centraal Station, waar hij zojuist uit Berlijn is aangekomen. Hij verkent de stad en fotografeert de Joodse landmarks: het Waterlooplein, de nieuwe synagoge aan de Lekstraat en de hypermoderne verpleeginstelling De Joodse Invalide. Ook brengt hij het verbranden van brood voor Pesach in beeld. In juli 1939 komt zijn vrouw Ruth (1916-2011) ‘für immer’ naar Nederland. Jules legt haar vast met haar koffers, een bosje bloemen in de hand.

Meer historische verhalen lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.
De expeditie van de Jüdische Rundschau, waar Jules gaat werken. De krant trekt veel Joodse lezers die meer willen weten over migratie. Aan de vooravond van de Kristallnacht in november 1938 wordt het blad verboden.
De expeditie van de Jüdische Rundschau, waar Jules gaat werken. De krant trekt veel Joodse lezers die meer willen weten over migratie. Aan de vooravond van de Kristallnacht in november 1938 wordt het blad verboden
.Foto’s: Jack Weil, fotobewerkingen door Hans van den Boogaard.
Een ‘gezellige avond’ met het koor van de Liberaal Joodse Gemeente, een progressieve gemeenschap waarvan vooral Duitse Joden lid zijn, 11 mei 1941.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Ruth en Jules sporten op hoog niveau. Ze zijn elkaar waarschijnlijk tegengekomen bij de Joodse atletiekclub Bar Kochba in Berlijn. Jules is een flamboyante man: de albums staan vol reizen, auto’s, wedstrijden en gezelligheid met vrienden. Maar tussen de vrolijke beelden door zie je dat hij en Ruth zich voorbereiden op een vertrek naar Palestina. Ze volgen Hebreeuwse les, Jules leert lassen en gaat werken bij de zionistische krant Jüdische Rundschau. In 1935 doen ze mee aan de tweede Maccabiade, de Joodse Olympische Spelen in Tel Aviv. Een jaar later bezoeken ze de Olympische Spelen in Berlijn. Daar trouwen ze op 19 augustus 1937.

Jules (tweede van rechts) sport in 1931 nog bij de Berlijnse Sport Club Charlottenburg (SCC). Op de foto wint hij de ‘Frühjahrwerbelauf’. Enkele maanden nadat Hitler in januari 1933 aan de macht is gekomen, zijn Joodse leden niet meer welkom en vertrekt Jules naar een Joodse club. Foto's: Jack Weil, fotobewerkingen door Hans van den Boogaard.
Jules (tweede van rechts) sport in 1931 nog bij de Berlijnse Sport Club Charlottenburg (SCC). Op de foto wint hij de ‘Frühjahrwerbelauf’. Enkele maanden nadat Hitler in januari 1933 aan de macht is gekomen, zijn Joodse leden niet meer welkom en vertrekt Jules naar een Joodse club.
'Weltmeister!' Ruth (tweede van links) en haar teamgenoten winnen de 4 x 100 meter estafette op de Joodse Olympische Spelen in Palestina in 1935.
‘Weltmeister!’ Ruth (tweede van links) en haar teamgenoten winnen de 4 x 100 meter estafette op de Joodse Olympische Spelen in Palestina in 1935.

Na de oorlog

Ruth overleeft Bergen-Belsen en komt in een opvangkamp in Maastricht Hugo Weil tegen. Hugo’s vrouw en jonge zoontje zijn vermoord in Auschwitz. Ze trouwen en gaan wonen in de voormalige woning van de familie Frank op Merwedeplein 37-II in Amsterdam. In 1949 wordt hun zoon Jack Weil geboren. Door haar ervaringen in de oorlog lijdt Ruth aan angsten en depressies; ze spreekt nauwelijks over haar ‘vorige leven’. Als Jack in 2014 op de zolder van zijn ouderlijk huis de albums van Jules vindt, ziet hij haar voor het eerst als een jonge, sportieve en sprankelende vrouw.

Het echtpaar Loszynski vestigt zich in de Rivierenbuurt waar veel Duitse Joden wonen. Onder hen het gezin van Jona Oberski, die later de roman Kinderjaren zou schrijven over zijn ervaringen in Bergen-Belsen.
In juni 1938 arriveert Jules in Amsterdam, als een van de tienduizenden Joodse vluchtelingen die uiteindelijk naar Nederland komen – ondanks de verwoede pogingen van de regering ze buiten de grenzen te houden.
Jules fotografeert Joods Amsterdam, zoals hier het verbranden van gerezen brood op het Jonas Daniel Meijerplein voorafgaand aan het Joodse Paasfeest, 1939.
Jules fotografeert Joods Amsterdam, zoals hier het verbranden van gerezen brood op het Jonas Daniel Meijerplein voorafgaand aan het Joodse Paasfeest, 1939.

In Amsterdam werkt Jules voor het Joods Vluchtelingen Comité en maakt foto’s van het Lloyd Hotel, waar Joodse vluchtelingen worden opgevangen. Ook fotografeert hij de Joodse kinderopvang in Huize Kraaijbeek in Driebergen, en op 5 mei 1940 Kamp Westerbork in aanbouw.

Slaapzaal in het voormalige Lloyd Hotel, waar in 1939 Joodse vluchtelingen worden opgevangen. Jules werkt hier en maakt de  enige foto’s van het hotel in deze functie die bekend zijn.
Slaapzaal in het voormalige Lloyd Hotel, waar in 1939 Joodse vluchtelingen worden opgevangen. Jules werkt hier en maakt de enige foto’s van het hotel in deze functie die bekend zijn.

De beelden van de eerste bezettingsjaren lijken zorgeloos: etentjes met vrienden, zonnebaden in de tuinen van de Rivierenbuurt en zelfs een kampeertripje met de fiets naar de Veluwe. De laatste foto is van Ruth aan de ontbijttafel. ‘Sonntag Morgen ohne Sorgen Juni 42,’ heeft Jules erbij geschreven. Vanwege zijn werk voor de Joodse Raad gaan Jules en Ruth pas eind 1943 naar Westerbork, om in januari 1944 te worden gedeporteerd naar Bergen-Belsen. Daar eindigt het nieuwe leven waar Jules zo naar uitkeek, op 3 december 1944.

De sportieve Ruth leert vriendin  Edith Hirschbrug fietsen.
De sportieve Ruth leert vriendin Edith Hirschbrug fietsen.

Ein Neues Land. Ein neues Leben

Het verhaal van Ruth, Jules en Hugo voor én na de oorlog wordt aan de hand van foto’s en documenten verteld in Ein neues Land. Ein neues Leben, dat voorjaar 2024 verschijnt bij Uitgeverij Waanders. Meer foto’s en achtergrondinformatie bij hun geschiedenis zijn hier te vinden.

Jules en Ruth voor het Amerikaanse consulaat in Rotterdam, in een laatste – mislukte – poging nog het land uit te komen, 4 maart 1940.
Jules en Ruth voor het Amerikaanse consulaat in Rotterdam, in een laatste – mislukte – poging nog het land uit te komen, 4 maart 1940.

Openingsbeeld: Jules Loszynski in zijn kantoor in het Lloyd Hotel, waar hij werkt voor het Joods Vluchtelingen Comité, circa 1939.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2023