De 80-jarige filmmaker Martin Scorsese heeft nog niets van zijn kritische scherpte verloren. In het op een gruwelgeschiedenis gebaseerde Killers of the Flower Moon toont hij hoe door hebzucht gedreven witte Amerikanen in de jaren twintig leden van de inheemse Osage-stam in Oklahoma vermoordden.
Het was een vorm van ironie waar witte Amerikanen in het begin van de twintigste eeuw niet om konden lachen. De inheemse stam Osage werd door de Amerikaanse overheid in de negentiende eeuw van hun grond in Kansas verdreven naar een reservaat in Oklahoma. Omdat de grond onvruchtbaar was, viel er nauwelijks een bestaan op te bouwen. Maar aan het einde van de negentiende eeuw veranderde voor de Osage de hel in de hemel, toen er olie in de grond bleek te zitten. En niet zo’n klein beetje ook.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
De ruim tweeduizend leden tellende arme stam veranderde in een steenrijke gemeenschap. Elk lid had recht op een gelijk deel van de olie-opbrengsten. Omgerekend naar onze tijd kwam dat neer op 150.000 dollar per jaar. Omdat wettelijk was vastgelegd dat de olierechten uitsluitend overdraagbaar waren tussen leden van de Osage-stam, bleef de rijkdom binnen de gemeenschap.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Dat was althans de bedoeling, maar het systeem was niet waterdicht. De Amerikaanse overheid wees witte toezichthouders toe aan Osage-families, met als taak de financiële handel en wandel van de families te controleren. Het leidde ertoe dat corrupte toezichthouders zichzelf verrijkten. Maar het kon altijd nog sluwer en meedogenlozer. Als een witte Amerikaan met een Osage-vrouw trouwde, erfde hij haar olierechten als zij kinderloos overleed. Moeilijk voorstelbaar, maar in de jaren twintig vonden er tientallen moorden en onverklaarbare sterfgevallen plaats onder getrouwde Osage-vrouwen.
Imposant drama
Killers of the flower moon speelt zich af in deze periode, die als de Reign of terror in het Osage-verleden te boek staat. Het drama volgt de witte veeboer William Hale (geweldig doortrapt gespeeld door Robert De Niro), die zich bij de Osage naar binnen heeft geslijmd als hun belangenbehartiger. Hij is uit op olierechten, waarvoor hij zijn niet al te slimme neef (Leonardo DiCaprio) gebruikt. Hij manipuleert hem in een huwelijk met een Osage-vrouw (de inheemse actrice Lily Gladstone), met als doel beiden na een tijdje uit de weg te ruimen, zodat hij als enige erfgenaam de olierechten zal krijgen. ‘Onze afkomst heeft ons tot doelwit gemaakt,’ zegt een Osage-familielid, dat voelt dat er onheil in de lucht hangt.
‘Onze afkomst heeft ons tot doelwit gemaakt’
Deze familie is maar één voorbeeld van het uit hebzucht om het leven brengen van leden van de Osage-stam. Tussen 1918 en 1931 werden officieel ruim zestig moorden geregistreerd, maar men vermoedt dat er honderden moorden zijn gepleegd. Op ingrijpen door de lokale autoriteiten hoefden de Osage-leden niet te rekenen, want die speelden zelf mee in het corrupte spel of sloten de ogen. Pas toen leden van de Osage-stam de federale overheid in Washington om hulp vroegen, stelde de FBI een onderzoek in en kwam de waarheid boven tafel.
Killers of the Flower Moon past naadloos in het oeuvre van Martin Scorsese, die zich als filmchroniqueur al vele decennia bezighoudt met het gewelddadige, racistische en hebzuchtige Amerikaanse verleden en heden. Een paar voorbeelden. Gangs of New York, The Departed en The Irishman gaan over het diepgewortelde (maffia)geweld. The Wolf of Wall Street toont de destructieve hebzucht en de morele leegte van beurshandelaren. En het op het leven van Howard Hughes gebaseerde The aviator toont de megalomanie en het narcisme van steenrijke ondernemers die zich god wanen. Killers of the Flower Moon voegt er een imposant historisch drama aan toe over de inheemse Amerikaanse bevolking als slachtoffer van de obsessie van wit Amerika met geld en rijkdom. Met de bijna drieënhalf uur durende film houdt Scorsese dit Amerika voor de zoveelste keer een spiegel voor. Het levert geen prettig beeld op.
