Home Nieuw Onderzoek: Ieren bleven lang vervloeken

Nieuw Onderzoek: Ieren bleven lang vervloeken

  • Gepubliceerd op: 16 juni 2020
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
Nieuw Onderzoek: Ieren bleven lang vervloeken

Tot in de twintigste eeuw speelden vervloekingen een serieuze rol in het Ierse leven. De gewoonte gaat minstens terug tot de Middeleeuwen.

Vijf jaar lang, van 1957 tot 1962, vervloekte Ellie Walsh uit het Ierse Carrick haar buurman. Ze was kwaad over een erfeniskwestie en daarom knielde ze, steeds opnieuw, publiekelijk met een kruisbeeld in haar handen. Ze bad dat er een vloek van God over de buurman zou komen, en zijn familie zou uitroeien.

Ellie Walsh stond zeker niet alleen. Vloeken waren in het patriarchale Ierland vaak vrouwenwerk, omdat vrouwen op die manier enige macht konden uitoefenen. Tijdens de Ierse hongersnood halverwege de negentiende eeuw  vervloekten vrouwen bijvoorbeeld landeigenaren en huisbazen die berooide huurders uitzetten.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Om effectief te zijn moest een vloek volgens de traditie gericht zijn tegen iemand die iets had misdaan. Ook hielp het om de vloek publiekelijk en nadrukkelijk te uiten. Door die publieke vertoning kon een vloek blijvend effect hebben. Neem de graven van Egmont, van wie het huis in 1538 was vervloekt. Telkens als er in hun familie iets misging, herinnerden buurtgenoten elkaar aan die vloek. Blijkbaar was die terecht geweest, zo was de suggestie. Dat bleef de afstammelingen lang aankleven.

Behalve vrouwen waren ook priesters belangrijke vervloekers, met name ten tijde van de strijd tussen katholieken en protestanten in de negentiende eeuw. Tijden hun preken vervloekten ze kerkgangers die niet op de juiste, katholieke kandidaat stemden.

Toen Ellie Walsh haar vloeken uitte, begon de traditie op zijn einde te lopen. Onder invloed van andere vormen van populaire cultuur die via radio en tv binnenkwamen, verzwakte de traditie van vervloekingen.

 

Kader 1: Vanwege ‘verkeerd’ huwelijk – Eeuwige rampspoed

Toen een priester in Tarbert, county Kerry, er in 1829 achter kwam dat een van zijn volgelingen met een protestant was getrouwd, vervloekte hij haar:

‘Mogen zij en haar naasten, die op een of andere manier dit huwelijk hebben veroorzaakt, voor altijd zonder de genade of gunst van God zijn. Mogen hun nakomelingen tot in de laatste generatie ongezond zijn en bij alle ellende aanwezig zijn die de mensheid kan overkomen.’

 

Kader 2: Door boze bedelaars – Chantage

Wanhopige bedelaars wilden nog weleens aan het vervloeken slaan als ze geen geld kregen. En alleen al de angst voor zo’n vloek had effect. Zo pasten zwangere vrouwen op om een bedelaar tegen de haren in te strijken: in 1830 vertelde een inwoner van county Clare dat zijn echtgenote nooit een aalmoes weigerde als ze zwanger was. Want dan liep ze risico op een vervloeking, en daardoor op een miskraam.

 

BRON:

Thomas Waters, ‘Irish cursing and the art of magic’, in: Past and Present.

 

Huisuitzetting in Ierland. Schilderij door F. Goodall uit circa 1850.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 7/8-2020