Home Middeleeuwse zelfhulpboeken

Middeleeuwse zelfhulpboeken

  • Gepubliceerd op: 22 oktober 2020
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 1 minuut leestijd
Middeleeuwse zelfhulpboeken

Zoals lezers nu hun hoop vestigen op zelfhulpboeken om gelukkiger, gezonder en effectiever te worden, zo lazen burgers rond 1500 graag religieuze ‘zelfhulpboeken’ die hen tot een betere christen zouden maken.

Die parallel trekt Middeleeuws-letterkundige Joanka van der Laan in haar proefschrift Enacting Devotion (Rijksuniversiteit Groningen). Boekjes als Geestelike boemgaert, Berch van Calvarien en Devote meditacie werden in groten getale gedrukt en gelezen door christenen – geestelijken en leken – die zelfstandig dichter bij Jezus wilden komen. Net als veel zelfhulpboeken nu waren ze een commercieel succes.

De boekjes stonden vol praktische opdrachten. Zo moest de lezer zich voorstellen dat hij in Jeruzalem was ten tijde van de kruisiging, of langs heilige plaatsen in Rome wandelde. Om de beleving realistischer te maken bevatten de teksten instructies voor houdingen en bewegingen die de gelovige moesten helpen zich in de bijbelse gebeurtenissen te verplaatsen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Of de boekjes ook echt hielpen is net als bij moderne zelfhulpboeken de vraag. ‘Als de lezers zich actief op hun oefeningen zouden toeleggen,’ schrijft Van der Laan in haar proefschrift, ‘zouden de boeken zichzelf uiteindelijk overbodig maken.’ Maar de religieuze teksten werden aanhoudend gedrukt door ondernemers, die ze blijkbaar wisten te slijten. De vraag hield dus stand, zoals moderne zelfhulpboeken ook steeds opnieuw een publiek vinden.

 

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2020

Nieuwste berichten

New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
New Yorkse politie neemt vingerafdruk van Duitser in 1917 als deel van de Alien Enemies Act
Interview

Waarom Trump zich beroept op een 200 jaar oude wet om Venezolanen uit te zetten

De Verenigde Staten zetten honderden immigranten op het vliegtuig naar El Salvador, waar zij zonder proces in een gruwelijke gevangenis worden geïnterneerd. Trump gebruikt daarvoor de omstreden Alien Enemies Act, een wet uit 1798. Die was oorspronkelijk bedoeld om vijandelijke buitenlanders uit te zetten in tijden van oorlog, maar werd in de Eerste Wereldoorlog al...

Lees meer
De Nationale Dodenherdenking in 2014
De Nationale Dodenherdenking in 2014
Recensie

Herdenking van de Tweede Wereldoorlog is al tachtig jaar gevoelig

In 2001 opende Chris van der Heijden zijn ophefmakende boek Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog met de even briljante als provocatieve zinnen: ‘Eerst was er de oorlog, daarna het verhaal van die oorlog. De oorlog was erg, maar het verhaal maakte de oorlog nog erger’. Deze zinnen schoten me te binnen, al lezend...

Lees meer
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Prins Bernhard krijgt uitleg over de bewapening van de Northrop NF-5 op vliegbasis Gilze-Rijen
Onderzoek

Onderzoekscommissie wilde bewust niet weten hoe corrupt prins Bernhard daadwerkelijk was

De commissie die moest uitzoeken of prins Bernhard smeergeld aannam van Amerikaanse vliegtuigbouwbouwers, heeft haar werk niet goed gedaan. Dat concludeert historicus Philip Dröge in Historisch Nieuwsblad. Dröge baseert zich op het onlangs geopenbaarde archief van de toenmalige secretaris, Ad Geelhoed. De commissie had sterke aanwijzingen dat de prins nog corrupter was dan gedacht, maar...

Lees meer
Pius IX latere leeftijd
Pius IX latere leeftijd
Interview

Zieke paus Franciscus herinnert aan een paus die de macht verloor, maar zielen won

De wankele gezondheid van paus Franciscus is al wekenlang wereldnieuws. Waarom? Historicus Jeroen Koch vertelt hoe Franciscus’ verre voorganger paus Pius IX er in de negentiende eeuw in slaagde om van het Vaticaan een symbolisch en mythisch instituut te maken, in een tijd waarin de paus juist zijn wereldlijke macht verloor. Jeroen Koch, die samen...

Lees meer