Home Kolonisten vluchtten met hun geld

Kolonisten vluchtten met hun geld

  • Gepubliceerd op: 22 oktober 2020
  • Laatste update 15 jan 2024
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 3 minuten leestijd
Kolonisten vluchtten met hun geld

Toen na de Tweede Wereldoorlog de ene na de andere kolonie onafhankelijk werd, haalden Europeanen in groten getale hun geld weg uit die gebieden om het naar belastingparadijzen te sluizen.

Het geweld en de onrust rond de dekolonisatie leidden tot financiële paniek onder Europeanen, die bovendien – vaak om racistische redenen – weinig vertrouwen hadden in de nieuwe regimes. Daarom verkochten ze van Azië tot Noord-Afrika en de Caraïben hun boerderijen en bedrijven, en brachten ze hun geld elders onder. Koloniale ondernemers en ambtenaren waren doorgaans gewend weinig belasting te betalen en daarom brachten ze hun geld vaak niet naar hun Europese moederlanden, want daar lagen de tarieven naar hun smaak te hoog. Ze kozen liever voor belastingparadijzen zoals Zwitserland, de Bahama’s, Bermuda, de Kanaaleilanden (Jersey, Guernsey) en Malta.

Via die paradijzen werd een deel van het gevluchte kapitaal waarschijnlijk weer geïnvesteerd in de voormalige koloniën, maar nu via complexe constructies om de belasting te ontduiken. Daardoor liepen de nieuwe staten opnieuw geld mis. Bovendien volgden veel nieuwe elites in de gekoloniseerde landen het voorbeeld van de voormalige kolonisten. Ook zij brachten hun kapitaal naar het buitenland, buiten het zicht van de belastingdienst. Zo had de Indonesische leider Soekarno geld op een Zwitserse rekening staan.

Zwitserse rekeningen

De hoeveelheid buitenlands kapitaal bij Zwitserse banken groeide in de loop van de jaren vijftig hard. Veel van het nieuwe geld kwam uit gebieden in Noord-Afrika – Marokko, Tunesië en Algerije – die bezig waren zelfstandig te worden. Europeanen haalden bankbiljetten en goud vaak op illegale wijze uit de (voormalige) koloniën, bijvoorbeeld door ze in auto’s de grens over te smokkelen.

  • Eind 1953: 3252 miljoen franc
  • Eind 1954: 3394 miljoen franc
  • Eind 1955: 3828 miljoen franc

De Bahama’s denken met u mee

Financiële organisaties in belastingparadijzen, zoals de Bahamas International Trust Company (BITCO), dachten graag mee met Europeanen die bezittingen uit voormalige koloniën wilden meenemen zonder er in hun thuisland belasting over te betalen. In 1963 schreef een aan BITCO verbonden bankier: ‘We zijn al enige tijd van mening dat er een investeringsmedium moet worden georganiseerd voor de vele mensen in West-Indië, de Middellandse Zee, Afrika, het Verre Oosten enz., die ofwel van Britse afkomst zijn, ofwel hun financiën regelen in Londen, maar niet betrokken willen worden bij Britse inkomstenbelasting of successierechten.’

Voor rijke individuen en families die ‘niet betrokken wilden worden bij’ belastingen waren er ingewikkeld georganiseerde trusts. Voor eenvoudiger Europeanen tuigde BITCO meer toegankelijke gezamenlijke constructies op.

Bron: Vanessa Ogle, ‘“Funk Money”: The End of Empires, The Expansion of Tax Havens, and Decolonization as an Economic and Financial Event’, in: Past & Present.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2020

Nieuwste berichten

Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer