Home Dossiers Wederopbouw In beeld: Onafwendbaar einde

In beeld: Onafwendbaar einde

  • Gepubliceerd op: 23 april 2012
  • Laatste update 08 nov 2022
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 2 minuten leestijd
In beeld: Onafwendbaar einde
Cover van
Dossier Wederopbouw Bekijk dossier

Decennialang draaide alles in Zuid-Limburg om de mijnen. Het ondergrondse werk was funest voor de gezondheid, maar de voorzieningen waren uitstekend. Tot Nederlandse kolen onrendabel werden.

Voor de tweede keer in een halve eeuw maakt Zuid-Limburg zich grote zorgen over de werkgelegenheid in de regio. In de jaren zestig dreigde het einde van de kolenmijnen, waarvan veel inwoners financieel afhankelijk waren; momenteel balanceert de autofabriek van NedCar op het randje van de afgrond.

Al sinds de Middeleeuwen werd op bescheiden schaal steenkool gevonden bij abdij Rolduc, bij het huidige Kerkrade, maar in de negentiende eeuw nam de vraag naar kolen gigantisch toe als gevolg van de industrialisatie. Begin twintigste eeuw kwam daardoor de mijnbouw in de streek tot grote bloei.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Massaal trokken arbeiders naar Zuid-Limburg. De bevolking groeide van ongeveer 70.000 rond 1900 naar bijna 250.000 dertig jaar later. Op het toppunt waren ruim 55.000 arbeiders in dienst van de mijnen en een groot deel van de streek werkte bij toeleveranciers en aanverwante bedrijven.

In de vooroorlogse jaren gingen de ontwikkelingen zo snel dat de katholieke kerk en werkgevers zich grote zorgen maakten over maatschappelijke ontwrichting. Nieuwe, buitenlandse arbeiders zouden weleens socialistische ideeën mee kunnen nemen, en daar zat Zuid-Limburg niet op te wachten.

Daarom investeerden kerk en mijnbedrijven veel tijd en geld in de organisatie van het nieuwe leven in de regio. Van een wegennet en een gezondheidsdienst tot een retraitehuis voor kompels: overal werd voor gezorgd. Zelfs de fanfare en de duivenfokkerij kregen geld; als de bevolking maar rustig en tevreden was.

De lonen voor mijnwerkers waren dan ook heel behoorlijk. Dat verklaart de algemene bereidheid het zware, gevaarlijke en ongezonde werk te verrichten. Na jarenlange ondergrondse arbeid in lage ruimtes hadden oude kompels massaal stoflongen en pijnlijke gezwollen kruipknieën.

Uiteindelijk konden de Limburgse mijnen het niet bolwerken. Andere landen leverden goedkopere kolen, en bovendien werd in 1959 bij Slochteren een grote gasbel gevonden. Zelfs de Katholieke Mijnwerkersbond vond rond 1960 dat het einde onafwendbaar was.

‘Geen sluiting zonder werkgelegenheid,’ beloofde minister van Economische Zaken Joop den Uyl toen hij de opheffing aankondigde. Met overheidssteun opende Daf in 1967 een fabriek in Born, waar omgeschoolde mijnwerkers personenauto’s in elkaar gingen zetten. Maar ook deze fabriek lijkt het nu af te leggen tegen goedkopere concurrentie uit het buitenland.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer