Tijdens de Tweede Wereldoorlog zette premier Winston Churchill een grote vloot in om Malta te behouden. Strategisch was het eiland eigenlijk niet zo belangrijk. Maar de overwinning redde de moraal.
Dat het erom spande in de zomer van 1942 voor de Britten, wisten we al. De nederlagen stapelden zich op, in Tobroek en in Singapore. Een uitweg was niet in zicht. Dankzij de gevierde, productieve Britse militair historicus sir Max Hastings (1945) realiseren we ons nu scherp welke cruciale rol het eiland Malta speelde in het verloop van de Tweede Wereldoorlog. In zijn nieuwe studie Operatie Pedestal. De vloot die zich in 1942 een weg naar Malta vocht heeft de Britste marine terecht een glansrol.
Meer lezen over de Tweede Wereldoorlog? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Het strategisch gelegen Malta werd door de Luftwaffe zwaarder gebombardeerd dan Londen in oorlogstijd. Premier Winston Churchill was vastbesloten: Malta moest behouden blijven. De Koninklijke Marine stuurde daarop haar grootste vloot in de Tweede Wereldoorlog – 20.000 man rijk, vol eten en brandstof – naar de Middellandse Zee. Die zou vier dagen lang helse strijd leveren, voor ze op 13 en 14 augustus 1942 zwaar gehavend het door de Italiaanse en Duitse blokkade getroffen eiland wist te bereiken. Malta capituleerde daardoor niet; Hastings presenteert dit als strategische overwinning.
Het is moeilijk voor een historicus een zeeslag te reconstrueren. Bloed wordt weggespoeld, wrakstukken zinken, aan de zee is later niets meer af te lezen. Het wemelt daarom in Operatie Pedestal van de ik-getuigenissen – Hastings put uit dagboeken, notities, verslagen – en dat vergroot het gevoel bij de lezer dat hij dicht op de gebeurtenissen van toen zit. Hastings voegt daar zijn analytische opmerkingen aan toe. Bovendien beziet hij de door hem bestudeerde geschiedenis vanuit verschillende perspectieven: dat van de Britten en dat van hun tegenstanders. Zo komen we erachter dat Churchill vermoedelijk veel te veel belang hechtte aan Malta, maar dat zijn tegenstanders dat ook deden. Uiteindelijk ging het om iets anders. ‘De premier begreep beter dan sommige van zijn admiraals dat oorlogsschepen er nu eenmaal waren om in de strijd ten behoeve van de natie te worden ingezet, en daarbij eventueel te vergaan.’
Uiteindelijk gaf dit typisch Britse zeeheldensentiment, dat we kennen uit de massale nautische reddingsoperatie bij Duinkerken of – recenter – uit de geestdrift onder de Britse bevolking om hun vloot naar de gekaapte Falklandeilanden te sturen, de doorslag. Niet alleen Malta werd erdoor gered, maar ook de moraal. Albion zou zegevieren – de rest is geschiedenis.
Operatie Pedestal. De vloot die zich in 1942 een weg naar Malta vocht
Max Hastings. 464 p. Hollands Diep, € 34,99
Bestel in onze webshop.
