Historicus Dorine Hermans, auteur van onder meer Pieter van Vollenhoven. Burger aan het Hof, en ‘Voor de troon wordt men niet ongestraft geboren’, roemt Wilhelmina van Pruisen om haar intelligentie, strategisch inzicht en haar gevoel voor humor.
Hebt u een historische held?
‘Mijn favoriete historische figuur is Wilhelmina van Pruisen (1751-1820), de moeder van koning Willem I. Een dijk van een vrouw. Zonder haar was er geen monarchie in Nederland, denk ik. Ze heeft haar zoon opgevoed om anders te worden dan zijn vader, stadhouder Willem V, die over alles twijfelde. Zo stond haar zoon paraat toen de grote mogendheden na Napoleons ondergang een koning voor Nederland zochten.’
Wanneer maakte u kennis met haar?
‘Pakweg tien jaar geleden werkte ik met Daniela Hooghiemstra aan ons boek over de drie Willems, “Voor de troon wordt men niet ongestraft geboren”. Voor ons onderzoek raadpleegden we het Koninklijk Huisarchief en daar las ik de correspondentie van Wilhelmina van Pruisen. Ik ontdekte dat zij veel macht heeft uitgeoefend via de mannen in haar omgeving: haar echtgenoot, zoon en kleinzoon. Koning Willem I luisterde naar niemand behalve naar haar. Daarbij was ze erg geestig.’
Kunt een voorbeeld geven van haar gevoel voor humor?
‘Toen haar kleinzoon, de latere koning Willem II, werd geboren, schreef Wilhelmina aan haar dochter Louise hoe de bevalling was verlopen. Om vier uur ’s ochtends was zij in de kraamkamer van haar schoondochter Mimi geroepen, die zich “als een engel had gedragen” en tussen de weeën door had gezongen. Maar haar eigen dochter raadde ze af om tijdens een bevalling te zingen, omdat Louise helemaal niet kon zingen!’
Zonder haar was er geen monarchie in Nederland
Wat waren Wilhelmina’s sterke eigenschappen?
‘Haar slimheid en charme. Je ziet het aan haar lepe oogjes: quite a character. In 1878 slaagde ze erin de Oranjemacht te restaureren door de hulp van haar broer in te roepen, die Pruisische troepen naar Nederland stuurde. Haar man was zo’n zwakke bestuurder dat de patriotten de doortastende Wilhelmina de macht wilden geven. Zij bleef loyaal aan haar echtgenoot, en ging in 1795 met het prinselijk gezin in ballingschap naar Engeland.’
Grootse wapenfeit?
‘Eenmaal verdreven, voorzag Wilhelmina dat haar zoon paraat moest zijn, mocht Napoleon ten val komen. Haar man stelde zich tevreden met de jacht, maar zij zinspeelde op een terugkeer van de Oranjes en stippelde de opleiding van haar zoon van minuut tot minuut uit. Toen Willem I in 1813 koning werd, keek ze toe met tranen in haar ogen.’
Ziet u parallellen met uw eigen leven?
‘Geen parallellen, maar ik wandel graag met mijn teckels langs het paleis in Haarlem, paviljoen Welgelegen, waarin ze de laatste jaren van haar leven heeft gewoond.’
Alies Pegtel is historicus en journalist.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
