Home De ongrijpbare Hein Berlage

De ongrijpbare Hein Berlage

  • Gepubliceerd op: 20 december 2022
  • Laatste update 08 feb 2023
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 3 minuten leestijd
De ongrijpbare Hein Berlage

Eindelijk is er een levensbeschrijving van H.P. ‘Hein’ Berlage, de architect van onder meer de Beurs. Hij had uitgesproken opvattingen over architectuur en gold als invloedrijk. Helaas geeft de biografie op veel vragen geen antwoord.

‘De negentiende eeuw is de eeuw der lelijkheid. Onze grootouders, onze ouders en wijzelf hebben geleefd in een omgeving zo lelijk als er vroeger geen een is geweest.’ Architect H.P. Berlage (1856-1934) schreef dit in 1905, twee jaar nadat zijn beroemdste gebouw was opgeleverd, de Amsterdamse Beurs. Niet dat iedereen meteen enthousiast was; een collega karakteriseerde het gebouw aan het Damrak als ‘een steenklomp zo vlak als de vlakste schutting, van roodachtig grauwen door aanslag van rook en riolen zwart geworden baksteen, doorzeefd met een heilloos aantal venstertjes, armoedig van vorm en afmeting’.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Berlage zette zich af tegen de uitbundige hutspot van neostijlen waarin veel negentiende-eeuwse gebouwen waren opgetrokken en die volgens hem niets te maken hadden met de moderne tijd. Volgens architectuurhistoricus Auke van der Woud is Berlages reputatie als ‘vader van de moderne architectuur in Nederland’ vooral gebaseerd op handige zelfpromotie. Maar wie zich in dit debat wil verdiepen moest tot voor kort verbaasd constateren dat er geen biografie was van Berlage. En dat terwijl zo’n boek helderheid zou kunnen verschaffen over de inzichten, motieven en ideeën van de architect.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Max van Rooy, een kleinzoon van Berlage, heeft veertig jaar gewerkt aan een biografie. Door ziekte en zijn gekozen werkwijze – zo heeft hij Berlages reizen allemaal nagereisd – is het onderzoek nooit afgerond. Het boek eindigt rond de Eerste Wereldoorlog.

Dat is jammer, vooral omdat hij vooruitwijst naar latere projecten van Berlage. Dit wordt deels gecompenseerd door een uitvoerige schildering van het milieu waarin Berlage opgroeide en de invloeden die hij als jong architect onderging. Dat we over zijn persoonlijkheid minder te weten komen heeft vooral te maken met het feit dat hij niet met zijn emoties te koop liep. Helaas blijven ook zijn maatschappelijke en politieke denkbeelden vaag, en blijft eveneens onduidelijk hoe groot zijn invloed is geweest. Op dé biografie van Berlage moeten we dus nog wachten.

Heb ik dat gemaakt? De vormende jaren van H.P. Berlage, bouwmeester

Max van Rooy

366 p. Prometheus, € 34,99

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2023

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer