Wat is het nut van de menopauze? Hebben vrouwen andere hersens dan mannen? Waarom leven vrouwen langer? De Amerikaanse onderzoeker Cat Bohannon schreef een fascinerend boek over de evolutie van sekseverschillen.
Vrouwen zijn geen mannen met borsten en een baarmoeder. Dat lijkt een open deur, maar de medische wetenschap negeerde lang de fundamentele verschillen, waardoor vrouwen minder passende diagnoses en medicijnen krijgen dan mannen. Eva van Cat Bohannon laat zien hoe die lichamelijke verschillen in de loop der tijd zijn ontstaan.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Bohannon gaat per vrouwelijk lichaamsdeel na wat de geschiedenis ervan is. Zo legt ze uit dat het vermogen tot zogen 200 miljoen jaar geleden begon bij een ratachtig wezentje dat melk als het ware uitzweette. De jongen likten het van haar vacht. En al voor de dino’s uitstierven, broedden zoogdieren hun jongen uit in een baarmoeder: het begin van een strijd tussen moeder en kind om de energie, met de placenta als scheidsrechter ertussen.
Regelmatig zet Bohannon gangbare verklaringen op hun kop. Zo wordt vaak aangenomen dat de mens op twee benen ging lopen om te kunnen jagen. Maar zij wijst erop dat het misschien anders zat: rechtop lopen was handiger voor vrouwen die baby’s en voedsel tegelijk moesten dragen. Ook gaat ze in op de menopauze: de grote vraag is waarom de natuur vrouwen laat doorleven nadat ze onvruchtbaar zijn geworden. Het populaire antwoord daarop is de ‘grootmoederthese’: vrouwen blijven leven omdat ze kunnen helpen bij de opvoeding van de kleinkinderen. Maar het kan volgens Bohannon ook zo zijn dat iets in het lichaam van vrouwen maakt dat ze beter zijn in niet-doodgaan dan mannen. En dat het verlies van een man evolutionair gezien minder erg is.
Het boeiendst is het als Bohannon het verband legt tussen fysieke verschijnselen en sociale ontwikkelingen. Bijvoorbeeld over de omgang tussen de seksen. Namen bij onze verre voorouders de mannen hun vrouwen met geweld? Daar zijn geen aanwijzingen voor, wat overigens niet betekent dat ze de actuele aandacht voor misbruik relativeert. Maar als mensenmannetjes brute verkrachters waren zou dat aan het lichaam van vrouwen te zien moeten zijn. Dan hadden ze – zoals diersoorten waarbij dat veel voorkomt – vagina’s met kronkels gehad om ongewenst sperma te weren. Ook monogamie zou een biologische oorsprong hebben: een uitruil tussen de behoefte aan seks van de mannen en de behoefte van vrouwen aan hulp bij de opvoeding van de kinderen.
Soms is lastig te bepalen wanneer Bohannon de laatste stand van de wetenschap doorgeeft en wanneer sprake is van haar eigen interpretatie. Dat neemt niet weg dat Eva een fascinerend boek is dat talloze vragen oproept, en beantwoordt.

Eva. Wat de evolutie van het vrouwelijk lichaam zegt over wie we zijn
Cat Bohannon
488 p. De Bezige Bij, € 29,99
Openingsafbeelding: Maria met kind. Door de Meester van de vrouwelijke halffiguren, circa 1520-1540.