Home Dossiers Nederlandse monarchie Bernhard: geen schurk, maar ook geen held

Bernhard: geen schurk, maar ook geen held

  • Gepubliceerd op: 23 januari 2023
  • Laatste update 20 mrt 2023
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 3 minuten leestijd
Bernhard achter het stuur.
Cover van
Dossier Nederlandse monarchie Bekijk dossier

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Historischnieuwsblad.nl? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Prins Bernhard riep tegengestelde reacties op. Sommigen liepen met hem weg, anderen zagen in hem een opportunistische oplichter. Dik van der Meulen beschrijft het oorlogsverleden van de prins en komt tot een afgewogen oordeel.

Voor veel Nederlanders die de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt was prins Bernhard (1911-2004) een held. Hij had niet alleen het Oranjehuis voor uitsterven behoed, maar was in de oorlog ook uitgesproken ‘goed’ geweest en gold als symbool van ‘het verzet’. En tegen het einde van zijn lange leven zagen vooral jongeren hem als een charmante levensgenieter, die heel anders leek dan zijn nogal vormelijke oudste dochter. De openhartige interviews die na zijn dood werden gepubliceerd maakten hem nog populairder.

Toch was er ook vaak kritiek. Vooral nadat in 1976 bekend was geworden dat hij steekpenningen had aangenomen van vliegtuigfabrikant Lockheed verschenen er steeds meer publicaties die hem afschilderden als een gewetenloze opportunist, iemand die nooit echt afstand had genomen van het nazisme, een geldwolf en een oplichter, een schuinsmarcheerder die zijn echtgenote onophoudelijk bedroog. Tussen hagiografie en requisitoir leek weinig ruimte te zitten.

Het is daarom prettig dat Dik van der Meulen in zijn boek over het oorlogsverleden van Bernhard niet alleen de resultaten van zijn onderzoek presenteert, maar dat hij dat ook onderkoeld doet. Kalm en bedaard contrasteert hij de verhalen die Bernhard en diens bewonderaars jarenlang hebben opgehangen met wat de bronnen ons vertellen. Hieruit wordt duidelijk dat de prins niet alleen een opportunist was, maar ook iemand met een enorme geldingsdrang, die dikwijls niet goed nadacht voordat hij een beslissing nam en als er iets misging de schuld afschoof.

Waar andere auteurs soms met schuim om de mond schreven over Bernhards opschepperij, noteert Van der Meulen droogjes: ‘Zoals vaker het geval was maakte hij het mooier dan het was’, of: ‘Het was niet precies zoals anderen erop terugblikten.’ Ook over Bernhards ‘buitenechtelijke bewegingen’ schrijft hij rustig. Tegelijkertijd ontrafelt hij de vele mythes die rond Bernhard hangen, zoals de zogenoemde ‘stadhoudersbrief’, waarin de prins in 1942 zijn diensten aan Hitler zou hebben aangeboden, of zijn verantwoordelijkheid voor het mislukken van Operatie Market Garden.

Van der Meulen stelt dat Bernhard niet de duistere schurk was die sommigen in hem zagen, maar dat hij allesbehalve de held was die sommigen in hem wilden zien.

Bernhards oorlog. Het leven van een prins in ballingschap
Dik van der Meulen
320 p. Querido, € 24,99
Bestel bij Libris

Boek over Bernhard.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 2 - 2023