Home Apen met een vuistbijl

Apen met een vuistbijl

  • Gepubliceerd op: 13 dec 2021
  • Update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Philip Dröge
Apen met een vuistbijl

Ze zijn sierlijk en haarscherp. Zozeer dat ik me afvraag waarom ze niet eerder zijn ontdekt: de versteende voetstappen die archeologen recentelijk hebben gevonden in het Amerikaanse New Mexico. Wat de afdrukken ook nog eens vertederend maakt: ze zijn duidelijk achtergelaten door kinderen. Die speelden ver voor onze jaartelling tikkertje in de zachte modder, terwijl hun ouders de mastodont roosterden.

Tijdens het spel drukten de ravottende kinderen met hun voeten zaden in de grond. Door de wonderen van techniek zijn die zeer nauwkeurig te dateren; ze zijn 21.000 tot 23.000 jaar oud. En precies die ouderdom maakt deze vondst ook nog eens van groot wetenschappelijk belang. Want het betekent dat het Amerikaanse continent al eerder is bevolkt dan historici lange tijd hebben aangenomen. De aankomst van mensen – via de ijsbrug tussen Siberië en Alaska – werd tot voor kort namelijk geschat op 13.000 jaar geleden.

Die theorie rammelde al een poosje. Een veel ouder stukje versteende poep hier, een ogenschijnlijk met werktuigen afgeschraapt bot daar – de aanwijzingen dat er al voor die tijd mensen op het continent waren stapelden zich op. Toch hield een deel van de Amerikaanse paleontologen vast aan de theorie van de late aankomst. Met wetenschap had deze halsstarrigheid weinig te maken, wel met doctrine. Die mocht niet stuk.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Soms werd het absurd, bijvoorbeeld toen onderzoekers in Brazilië een vuistbijl vonden uit dezelfde periode als de voetafdrukken. De late-aankomst-aanhangers wrongen zich in bochten om het ding weg te redeneren. Hun mooiste smoes: apen hadden dat werktuig gemaakt. Het leverde kwade brieven op naar het vakblad Science, vol beschuldigingen van onbenul en tunnelvisie.

Terecht. Zulke bokkensprongen zijn een waarschuwing dat een open geest misschien wel het belangrijkste werktuig is bij onderzoeken van de historie. Er zijn geen onwrikbare interpretaties, alleen argwaan en nieuwsgierigheid. We moeten bereid zijn de hele canon uit het raam te kieperen als er sterke aanwijzingen zijn dat er iets niet klopt.

Zelfs deze spelende kinderen hoeven niet de eerste voorouders van alle Amerikanen te zijn. Er bestaat een spoor van broodkruimels naar de conclusie dat zelfs die 21.000 à 23.000 jaar een te conservatieve schatting is. In Zuid-Amerika dragen indianenstammen DNA in zich van heel ver vóór de ijsbrug. Genetici vinden het verder alleen bij de Aboriginals in Australië. En in San Diego is een bot van een mastodont gevonden dat lijkt te zijn bewerkt met een bijl.

Het enige probleem: de knekel is volgens een natuurkundige analyse 130.000 jaar oud. Waardoor sommige paleontologen denken dat Neanderthalers het eerst op het Amerikaanse continent rondliepen en wellicht via een andere route dan Alaska zijn aangekomen. Of de ambachtelijke aapjes zijn weer aan het werk geweest natuurlijk, dit keer met een bijl.

 

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2022

Nieuwste berichten

Stilleven van Alexander Adriaenssen
Stilleven van Alexander Adriaenssen
Interview

Gevulde eieren met suiker en kaneel: zeventiende-eeuwse recepten bevatten verbazende combinaties

Voor de bouw van de Markthal in Rotterdam onderzochten archeologen de bodem en vonden er kookpotten, keukengerei en etensresten. Op deze plek werd dus ook vroeger al veel gegeten. Naar aanleiding van de vondsten is er nu een kookboek over de historische Rotterdamse cuisine. Het is volgens auteur Manon Henzen meer dan een receptenboek: ‘Historische...

Lees meer
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Beeldessay

Pronken met onze families doen we al eeuwen

Gezellig, gelovig of rijk. Met een familieportret laten gezinnen aan de buitenwereld zien wie ze zijn. En dat ze hun leven goed voor elkaar hebben.  Wie in de zeventiende eeuw een Amsterdams grachtenhuis binnenliep, kon in de ontvangstkamer worden verwelkomd door een groot schilderij van de bewoners. Bijvoorbeeld van een strenge vader in donkere mantel...

Lees meer
Filmposter Zwei zu eins
Filmposter Zwei zu eins
Recensie

Duitsers op het dievenpad in schelmenfilm Zwei zu eins

Over het leven in de DDR bestaan veel grimmige films, maar Zwei zu eins bewijst dat je er ook een schelmenkomedie over kunt maken. De film speelt zich af in de zomer van 1990 in het Oost-Duitse Halberstadt. De aanstaande Duitse eenwording gaat in het stadje gepaard met massaontslagen en failliete fabrieken. Drie gedesillusioneerde werkloze...

Lees meer
Cover HN78 2025
Cover HN78 2025
Interview

Broedermoord en ruzie over de erfenis: familiedrama’s zijn van alle tijden

De zomereditie van Historisch Nieuwsblad is gevuld met artikelen over familie. Volgens eindredacteur Mirjam Janssen is het een prachtig thema omdat veel geschiedenis daar nu eenmaal begint. ‘Iemands status en opvoeding, en de mogelijkheden die hij of zij krijgt in het leven hangen voor een groot deel af van de familie. We laten zien hoe families...

Lees meer