Nu ‘de nazi’s van Azië’ zijn verslagen, zal Nederland ‘gesteund door Indiase en machtige Britse troepen’ weer welvaart brengen in Nederlands-Indië. Alleen ‘een handjevol rebellen’ verwerpt het leiderschap van Nederland. Aldus de geruststellende commentaarstem in een Brits bioscoopjournaal uit 1946, waarmee de Indonesische speelfilm Djakarta 1946. The City is a Battefield opent.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
De film is op de roman Weg zonder eind van de Indonesische schrijver Mochtar Lubis gebaseerd en laat zien dat de naoorlogse werkelijkheid anders was dan dit propagandajournaal wilde doen geloven. Centraal staat veertiger Isa, een Indonesische vrijheidsstrijder die samen met een medestrijder een Hollandse bestuurder moet vermoorden.
Meer filmrecensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Het gegeven doet een heldenfilm over de onafhankelijkheidsstrijd vermoeden, zoals er zoveel in Indonesië zijn gemaakt. Maar Isa is geen stoutmoedige, onbevreesde held, maar een zachtaardige onderwijzer en vioolspeler, die in het verzet zware psychische klappen heeft opgelopen. Vrijen met zijn vrouw lukt niet meer, waardoor zij seksuele bevrediging bij zijn medestrijder zoekt. Het tonen van een complexe driehoeksverhouding staat haaks op het beeld van ‘één voor allen, allen voor één’ in gangbare Indonesische onafhankelijkheidsfilms.
Nog unieker is de confrontatie tussen Isa en een antikoloniale opstandelingenleider, die uit brute moordlust een vrouw heeft onthoofd. ‘Jij bent niet anders dan de Nederlanders,’ bijt Isa hem woedend toe. Een Indonesische film waarin een antikoloniale opstandeling een misdadige moord pleegt, oogt als het doorbreken van een taboe. Het illustreert het voorzichtig schuivende Indonesische perspectief op de onafhankelijkheidsstrijd, waarin de eensgezindheid in de strijd tegen Nederland wordt ontmaskerd als een door de staat aangewakkerde mythe.
