Al eeuwenlang schakelt Nederland bij moeilijke militaire operaties de mariniers in. Sinds hun oprichting in 1665 zijn ze betrokken bij oorlogsmissies thuis en overzee. Tien wapenfeiten uit het eeuwenlange bestaan van deze zeesoldaten.
1. Het begin
In 1665 richtte het gewest Holland op aanraden van admiraal Michiel de Ruyter een ‘regiment de marine’ met gespecialiseerde scheepssoldaten op. De dag waarop de Staten van Holland het voorstel hiertoe aannamen, 10 december 1665, geldt als de oprichtingsdatum van de Nederlandse marinierseenheden, en daarmee ook van het huidige Korps Mariniers.
Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
2. Tocht naar Chatham
Een van de beroemdste acties van de zeesoldaten was de Tocht naar Chatham in 1667 tijdens de Tweede Engelse Oorlog. Een deel van de Engelse vloot had zich teruggetrokken achter een ketting over de rivier de Medway. Nederlandse schepen doorbraken die barrière en mariniers vielen de verraste Engelsen tot op het land aan. Het merendeel van de vijandelijke schepen werd vernietigd. Michiel de Ruyter dankte een deel van zijn faam aan deze operatie.
In 1670 werkten de Nederlanders juist weer samen met de Engelsen. Ze traden samen met succes op tegen ‘barbarijse’ piraten in de Middellandse Zee. Het was de eerste keer dat de mariniers in geallieerd verband in actie kwamen.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
3. Rampjaar
Toen de Republiek in het Rampjaar 1672 vocht tegen een machtig verbond van buurstaten, waaronder Frankrijk en Engeland, waren de mariniers op veel fronten actief. Op zee waren ze betrokken bij de zeeslagen bij Solebay (1672) en Schooneveld en Kijkduin (1673). De Staatse vloot versloeg toen driemaal de vijand en voorkwam zo een invasie. Op land werden de mariniers ingezet tegen de Fransen, die waren opgerukt tot in het hart van de Republiek. Ze waren betrokken bij de verdediging van de Hollandse Waterlinie. Vanaf het moment dat de Republiek in de tegenaanval ging, bleven de zeesoldaten ook aan land actief. Zo kwamen ze in actie bij de veldtocht in de Zuidelijke Nederlanden in 1674.
4. Diep in het moeras
In de achttiende eeuw raakte de Republiek als grote (zee)mogendheid in verval. Maar Nederland bleef wereldwijd handeldrijven. De overzeese gebiedsdelen moesten dikwijls worden verdedigd tegen dreigingen van binnen- en van buitenaf. Daarbij speelden de zeestrijdkrachten, en zeker ook de mariniers, een vooraanstaande rol. Zo sloegen ze met geweld de opstanden neer die uitbraken onder de plantageslaven in Berbice (1763) en Suriname (1773). Het was een strijd vol ontberingen: ze moesten tot hun knieën door de moerassen waden en verbleven lang en diep in de jungle onder loodzware omstandigheden.
5. Atjeh-oorlog
Ook in de Oost werden de mariniers ingezet om de koloniale belangen te dienen. In de Franse tijd waren de Nederlandse bezittingen in Azië in Britse handen gevallen. Vanaf 1816 kreeg het nieuwe Koninkrijk ze terug. Vooral in de Molukken en op Sumatra leidde dit tot gewapend verzet, en een hele reeks gevechtsoperaties van de koloniale land- en zeestrijdkrachten. Meestal beten de mariniers met landingen het spits af. De gevechten waren hevig en de verliezen aan Nederlandse zijde dikwijls groot. Nederlagen en overwinningen wisselden elkaar af.
Vanaf 1873 was Nederland verwikkeld in een missie tegen een ongrijpbare vijand, op moeilijk begaanbaar terrein: het sultanaat van Atjeh op Noord-Sumatra. Andere krijgsmachtonderdelen voerden tijdens deze Atjeh-oorlog – die tot ver in de twintigste eeuw duurde – de boventoon, maar ook mariniersdetachementen waren erbij betrokken. Verder probeerden ze jarenlang zonder succes de piraterij in het gebied te bestrijden.
6. Tweede Wereldoorlog
In de meidagen van 1940 vochten mariniers tegen de Duitsers bij onder andere Rotterdam (de Maasbruggen), Hoek van Holland en op Walcheren. Na de nederlaag werden de meesten krijgsgevangen genomen. Eenzelfde situatie ontstond in Nederlands-Indië in 1942, nadat de kolonie door Japan was aangevallen. Mariniers vochten op Oost-Java tevergeefs tegen de Japanse overmacht.
Na de Tweede Wereldoorlog werden de Nederlandse zeesoldaten met name geroemd voor hun standvastige optreden langs de Maaslinie bij Rotterdam, waarbij dat soms zelfs heldhaftiger werd voorgesteld dan het werkelijk was.
7. Kikvorsmannen
Tijdens de Koude Oorlog moest het Korps Mariniers op zoek naar een nieuwe rol en ontwikkelde het bijzondere specialisaties. Mariniers kunnen sindsdien ook worden ingezet als gevechtsduikers en kikvorsmannen. Of als specialisten die optreden in bergachtig terrein en onder arctische omstandigheden (mountain leaders) of als terreurbestrijders.
In die laatste functie traden ze voor het eerst op tijdens de gijzelingen en kapingen door zowel linkse als Molukse activisten in de jaren zeventig. Hun bekendste wapenfeit uit deze reeks was de gewelddadige beëindiging van de treinkaping bij De Punt (Drenthe) in 1977.
8. Internationale interventies
Na de val van de Muur kreeg het Korps Mariniers een ruimer werkterrein. Begin jaren negentig deden mariniers mee aan militaire operaties in Noord-Irak en Cambodja. In 1995 waren ze betrokken bij de interventie in het voormalig Joegoslavië. Voor het eerst in decennia was sprake ‘oorlogsoptreden’ door de Eerste Mortiercompagnie op de berg Igman. Als onderdeel van een Nederlands-Brits-Franse brigade openden de mariniers in de nacht van 30 augustus het vuur op de Bosnisch-Servische troepen die Sarajevo in een beknellende greep hielden. De artillerie- en mortierbeschietingen, afgewisseld met NAVO-luchtaanvallen, dwongen de strijdende partijen uit de Bosnische oorlog na twaalf dagen tot vrede.
9. Arrestatie oorlogsmisdadigers
Twee jaar na hun inzet op de berg Igman voerden de mariniers opnieuw een spraakmakende actie uit op de Balkan. Maandenlang hadden ze in het geheim gewerkt aan Operatie Foxtrot. Doel: twee Bosnisch-Kroatische oorlogsmisdadigers oppakken, die door het Joegoslavië-tribunaal werden gezocht. De complexe operatie leidde in december 1997 tot de aanhouding en overdracht van beide verdachten. Met deze succesvolle operatie zette het Korps Mariniers zichzelf internationaal op de kaart.
10. Aanpak piraten
Aan het begin van deze eeuw keerden de mariniers terug naar acties op zee. Vanaf koopvaardij- en marineschepen waakten de moderne zeesoldaten over de internationale wateren. Opererend onder de vlag van de Europese Unie en de NAVO, vormden de mariniers een kleine, maar belangrijke schakel in de succesvolle bestrijding van piraterij voor de kust van Somalië. Zo was het Korps betrokken bij de antipiraterijoperaties Atalanta (EU) en Ocean Shield (NAVO).
