Recent protest tegen windmolens doet vermoeden dat windenergie iets van nu is, maar niets is minder waar. Decennia geleden pleitte Adriaan Dekker al voor het gebruik van wind als bron voor onze energiebehoefte. De molenbouwer zag onbegrensde mogelijkheden, maar zijn lokroep werd niet gehonoreerd in Den Haag.
Of de horizonvervuiling die gepaard gaat met de energietransitie Adriaan Dekker (1892 – 1963) een doorn in het oog zou zijn geweest, vertelt de overlevering niet. Wel is hij een fervent voorstander van lange rijen windmolens als alternatief voor fossiele energie.
Van windmolens naar vliegtuigen
Dekker groeit op in een molenaarsfamilie en moet met lede ogen aanzien dat de windmolen door het stoomgemaal en het elektrisch aangedreven gemaal wordt verdrongen. Om die trend te keren, gaat hij op zoek naar rendementsverbetering. Hij bedenkt aerodynamisch gestroomlijnde wieken, bedekt ze met een gladde metalen omkleding om de luchtweerstand te verminderen en maakt de windmolens daarmee 60 procent effectiever.
In 1928 ontvangt hij een onderscheiding voor zijn werk aan de windmolens, en in de daarop volgende jaren werkt hij zijn ideeën uit voor de vliegtuigindustrie. Een landelijk dagblad plaatst in 1937 een artikel met als kop: Geruisloos vliegen, opzienbarende vinding van de molenbouwer Dekker.
Dekkers succes wordt ook buiten de landsgrenzen opgemerkt en reikt tot Amerika, waar op dat moment Anthony Fokker verblijft. De beroemde vliegtuigbouwer kampt met een laag rendement van zijn propellers en is onder de indruk van het voortstuwingsmechanisme van Dekker. Hij adviseert hem om verder te experimenteren. Op vliegveld Ypenburg worden de eerste experimenten uitgevoerd met een oude Fokker C1, maar de inval van de Duitsers maakt een vroegtijdig einde aan Dekkers uitstapje naar de vliegtuigindustrie.
Energieopwekking
Na de Tweede Wereldoorlog keert de molenbouwer terug naar zijn oude stiel en gaat hij verder met zijn zoektocht naar rendement uit wind. Hij ziet diverse toepassingen, waaronder kansen voor energieopwekking. Volgens Dekker kan de molen uitgroeien tot de belangrijkste energieleverancier van de Nederlandse samenleving.
‘De oplossing van het probleem der energievoorziening in Nederland, die heb ik in mijn zak en in mijn hoofd. Al jarenlang’, zegt hij in het maandblad Ambacht uit 1947. ‘Maar er wordt niet voldoende naar mij en mijn medestanders geluisterd. Als ik het hoor waaien, dan zucht ik en dan denk ik: daar verspeelt Nederland weer een enorme krachtbron en dat gaat dag aan dag zo door. Ik heb de windwaarnemingen van De Bilt van de laatste kwart eeuw bestudeerd en ben tot de conclusie gekomen, dat een gewone windmolen, als die daartoe wordt ingericht, enige honderdduizenden kilowatt per jaar kan leveren.’ Volgens Dekker zou de windmolen in twee derde van de totale energiebehoefte kunnen voorzien.
‘Als ik het hoor waaien, dan zucht ik en dan denk ik: daar verspeelt Nederland weer een enorme krachtbron’
‘Ik heb maar één ideaal’, vertelt hij in het Algemeen Dagblad van 4 oktober 1947, ‘en dat is: overal in ons land molens bouwen, niet voor de korenmaalderij, niet voor de polderbemaling, maar voor de energieopwekking… Rijen molens langs de kust, en die inschakelen op het net.’
Maar het gaat de Willie Wortel van de windenergie allemaal te langzaam. Er wordt nieuwe wetgeving voorbereid door het ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, maar daar is Dekker het niet mee eens. ‘Daar hoort zij niet’, weet hij. ‘Zij hoort onder Verkeer en Energie, daar zitten mensen die belang hebben bij het behoud en de uitbreiding van ons molenareaal. Voor de energie zijn zij belangrijk.’ De traagheid van de overheid brengt hem bijna tot wanhoop. ‘Het is om te huilen. De natuur levert Nederland schatten, elk jaar, elke week, elke dag. En we laten ze maar gaan, we talen er niet naar, o, het is om razend van te worden.’ Gedesillusioneerd zou hij later zijn archief vernietigen.
De tijdgeest zat hem niet mee. Het thema elektriciteit uit wind was ‘not hot’. Nederland vertrouwde op zijn steenkool en zijn gas dat in onvoorstelbare hoeveelheden in de Groningse bodem bleek te zitten. Met de huidige klimaatambities gaat het roer helemaal om. Fossiele energie maakt plaats voor schone energie. En daarmee krijgt windenergie de plaats die het volgens Dekker lang geleden al verdiende.
Meer lezen
De informatie over Adriaan Dekker is gebaseerd op het boek Kroniek van een verdekkerde familie van Jaap Dekker.
