Wat kunnen we leren van de trotse nazaten van Schokland?

De vierdelige serie is gemaakt door Nathan de Vries (33), presentator bij Omroep HUMAN. Hij groeide op bij zijn moeder in Groningen. Zijn vader uit Ghana kent hij niet en tot nu toe heeft hij nooit veel interesse gehad in zijn Ghanese wortels. Toch vraagt De Vries zich af: zou ik die kant van mijn familiegeschiedenis moeten leren kennen? Het antwoord op die vraag zoekt hij op Schokland.

Dat doet hij na een suggestie van historicus Eva Vriend, die een boek over Schokland schreef: Het eiland van Anna. Daarin verhaalt ze niet alleen over de geschiedenis van het voormalige eiland, maar gaat ze ook uitgebreid in op de band die de nazaten nog altijd hebben met deze plek. In de eerste aflevering vertelt ze dat er mensen zijn die zich drie, vier of zelfs vijf generaties later nog sterk verbonden voelen met Schokland. Misschien dat De Vries met die wetenschap op een andere manier naar zijn band met het land van zijn vader gaat kijken, suggereert Vriend.

Om dat te onderzoeken gaat De Vries in gesprek met leeftijdsgenoten die wortels hebben op Schokland. De twintigers en dertigers hebben geen directe band met het eiland: hun ouders komen er niet vandaan, hun grootouders niet en zelfs hun overgrootouders niet. En toch voelen zij zich Schokkernazaat: ze zijn trots op de geschiedenis van het eiland. Dat blijkt bijvoorbeeld in het gesprek met de 23-jarige Kim, die ontroerd vertelt over haar opa. Nee, haar opa werd niet geboren op het eiland en woonde er nooit. Maar hij wilde wel dat zijn as daar werd uitgestrooid.

De Vries voert bijzondere gesprekken als hij een bezoek brengt aan de wijk Brunnepe in Kampen. Veel Schokkers kwamen hier terecht na de gedwongen verhuizing in 1859. Een vrouw drukt hem op het hart om op zoek te gaan naar zijn Ghanese wortels. ‘Wie zijn eigen geschiedenis niet kent, kent zichzelf niet.’

Het is een interessante invalshoek, want het verschil tussen de Schokkernazaten en De Vries is groot. Als luisteraar ga je daardoor nadenken over je eigen familiegeschiedenis: met wie of met welke plek voel ik me verbonden? En wat zegt dit over mij?

Het is jammer dat de interessante geschiedenis van Schokland zelf maar kort aan bod komt. Het verhaal van een eiland in de Zuiderzee dat meerdere malen overstroomde en waar mensen in armoede leefden, maar tóch wilden blijven. Hoe zag hun leven eruit? Hoe kwam de beslissing van de overheid tot stand om het eiland leeg te halen en hoe reageerden de Schokkers daarop? Het zijn vragen die in de podcast slechts zijdelings aan bod komen en dat voelt als een gemiste kans.

Dat De Vries vooral leeftijdsgenoten interviewt, zegt iets over de doelgroep die hij voor ogen heeft. Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit het fragment uit Spuiten en Slikken dat in de eerste aflevering te horen is, waarin de presentator paddo’s gebruikt. Sommige gesprekken, vooral met zijn vrienden, zijn een tikkeltje jolig. Toch past dat wel bij de verrassende invalshoek van deze serie. En wie na het luisteren nog meer wil weten over het voormalige eiland, kan het boek van Vriend lezen of de tentoonstelling in het Zuiderzeemuseum bezoeken.

Openingsbeeld: Inwoners op Schokland in 1907.