Home Van koploper tot achterblijver: de geschiedenis van het Nederlandse drugsbeleid

Van koploper tot achterblijver: de geschiedenis van het Nederlandse drugsbeleid

  • Gepubliceerd op: 29 april 2024
  • Laatste update 15 okt 2024
  • Auteur:
    Maud Zonneveld
  • 8 minuten leestijd
Demonstratie voor legalisering wiet, Den Haag 1975.

Waarom nu?

Volgens de politie neemt de wietteelt in Nederland af.

Sinds april 2024 is blowen in Duitsland legaal. Hoewel Amsterdam bij toeristen bekendstaat als het ‘wiet-walhalla’, heeft Nederland een andere constructie rond de softdrug: het gedoogbeleid. Historicus Gemma Blok vertelt waar dit beleid vandaan komt en waarom Nederland nog niet is overgegaan op legalisering. ‘De narcoticabrigade kon het toenemende wietgebruik niet meer aan.’

Wat houdt het Nederlandse gedoogbeleid in?

‘Het gedoogbeleid werd ingevoerd in de jaren zeventig en werd toen als heel vooruitstrevend gezien. Het houdt in dat mensen niet worden gestraft voor het bezit van wiet voor persoonlijk gebruik. In plaats van een misdrijf is er sprake van een “overtreding” waarvoor je geen strafblad krijgt. Ook de verkoop van wiet wordt gedoogd, mits er aan strenge voorwaarden wordt voldaan. Zo mag je geen reclame maken en mag je niet verkopen aan minderjarigen. Gebruik en verkoop zijn dus enigszins geaccepteerd, maar de teelt is dat niet.’

Hoe zag de wetgeving eruit vóór het gedoogbeleid?

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

‘In 1928 werd cannabis in Nederland verboden. De wetgeving werd toen ingevoegd in de al bestaande Opiumwet (1919), die in eerste instantie was bedoeld om het gebruik van opium, opiaten en cocaïne aan banden te leggen. Het cannabisverbod was een dode letter in de wet, want er werd in de jaren twintig nauwelijks geblowd in Nederland. Dit veranderde pas na de Tweede Wereldoorlog, toen marihuana via verschillende routes ons land binnenkwam. In 1953 werden daarom de straffen op het gebruik van cannabis in de Opiumwet aangescherpt. Mensen die betrapt werden op verkoop of gebruik, konden in het huis van bewaring of in de gevangenis belanden. Ze kregen een strafblad en werden verplicht een traject bij de verslavingszorg te volgen.’

Waarom werd cannabis na de tweede Wereldoorlog zo populair?

‘Een belangrijke factor was de verspreiding van jazzmuziek. In de Verenigde Staten waren er in de jaren twintig door de Drooglegging allerlei illegale kroegjes ontstaan waar drank werd geschonken, jazzmuziek werd gemaakt en wiet werd gerookt. Deze jazzcultuur verspreidde zich na de Tweede Wereldoorlog richting Europa en werd gerelateerd aan een rebelse tegencultuur. In de jaren veertig en vijftig werd het gebruik van cannabis voornamelijk in kunstenaarskringen steeds gebruikelijker, maar in de jaren zestig was er een explosieve toename in wietgebruik.

‘Wie tegen de autoriteit was en voor een nieuwe maatschappij, blowde.’