Martin Sommer
‘Meer geld is natuurlijk altijd fijn, zeker voor geschiedenis. Maar dan moet je toch eerst weten wat je met die geschiedenis aan wilt, wat het maatschappelijk belang ervan is. Dat idee is al tijden zoek. Geschiedenis is uit de kerndoelen van het basisonderwijs geschrapt. En dan schrijft minister Van Engelshoven ook nog zo’n rare brief over de nieuwe Canon. De commissie moest divers worden samengesteld, en of het een onsje negatiever mocht over onze vaderlandse geschiedenis.
Daar ruik ik iets van de nare identiteitspolitiek. Wij witte hetero’s hebben vanwege ons privilege een schuld aan alle anderen. Voorheen was geschiedenis dat wat ons bindt. Is geschiedenis nu datgene wat ons uiteendrijft? Natuurlijk is er behoefte aan burgerschap, maar ik zou niet weten hoe je dat voor elkaar krijgt als je de nadruk op schuld en verschillen blijft leggen.
Het onderzoek naar de dekolonisatie van Indonesië à raison van 4 miljoen is volop gaande, neem ik aan. Prima, aangenomen dat een achterafoordeel — met excuses en dergelijke — niet het einddoel vormt. Ik zie niet in wat daarvan de kennismeerwaarde zou zijn. Ook op universiteiten bespeur ik de neiging om de geschiedenis in de richting van weg-met-ons te herschrijven. Daar zou ik m’n goeie geld niet in willen steken.’
Beatrice de Graaf
‘Er moet in elk geval niet mínder geld naar de geesteswetenschappen. De afgelopen jaren is er herhaaldelijk fors in de bèta- en techniekvakken geïnvesteerd. Daar klotst het geld nu zo hoog tegen de plinten dat ze er onvoldoende nieuwe krachten kunnen vinden. De decanen van technische faculteiten, maar ook wiskundigen en biologen, beschuldigden de regering bij de recente protesten dan ook van een ernstig gebrek aan inzicht in een goed functionerende staat en samenleving.
Er is geen kloof tussen alfa’s en bèta’s, maar een kloof tussen wetenschap en politiek. Bèta’s en techneuten begrijpen veel beter dan politici hoe belangrijk het is dat ethische discussies – ik denk aan AI –, filosofische perspectieven, begrip van taal en spraak en historische analyse nodig zijn voor de circulatie van kennis en wetenschap. Niet voor niets zitten er zoveel historici bij de veiligheidsdiensten, bij hoge beleidsafdelingen, mediabedrijven en denktanks.
En niet voor niets wordt historici zo vaak gevraagd mee te schrijven aan rapporten en notities. Vasthoudend en empathisch onderzoek verrichten, daar messcherpe tekstuele analyses van maken en met verbeelding een wereld tot leven wekken is een vak: geschiedenis. Om nog maar te zwijgen over alle mooie boeken en leerzame biografieën die er eveneens worden geschreven en die het lezende leven de moeite waard maken.’
Eva Roovers
‘Een schep geld vormt natuurlijk geen oplossing. De grootste gedrochten van onderwijsvernieuwing zijn met veel geld geschapen. De geesteswetenschappen zouden daarom meer baat hebben bij een nieuwe, verlichte visie van de politiek op die vakgebieden. De geesteswetenschappen zijn immers volkomen irrelevant gemaakt door het beleid van de laatste decennia, dat van universitaire opleidingen een te vermarkten product heeft gemaakt.
Historisch inzicht of verbeelding levert niet direct een tastbaar resultaat op, en is daarom moeilijk te kwantificeren. In een samenleving waarin alles rendement moet opleveren, is dat een doodzonde. Met als gevolg dat de kunsten en geschiedenis de afgelopen decennia zijn gemarginaliseerd door de tandem politiek en universiteitsbestuurders. Dus nee, er moet niet zozeer meer geld naar de geesteswetenschappen, maar er moet meer belang aan worden gehecht.
Niet door de vakken zogenaamd sexy te maken en ze dus nog meer te gaan behandelen als een product dat vermarkt moet worden. Maar door de samenleving te doordringen van het nut van het nutteloze, zoals de Italiaanse filosoof Nuccio Ordine het heeft omschreven. Niet alleen rendement is nuttig. De fundamenten van een vreedzame samenleving zijn minstens zo nuttig: inzicht, begrip, kritisch denken en compassie. Dingen die je leert door andere perspectieven aan te nemen – precies dat wat de geesteswetenschappen ons leren.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
