Home Signalementen

Signalementen

  • Gepubliceerd op: 23 juni 2009
  • Laatste update 25 mei 2023
  • Auteur:
    Frans Smits
  • 6 minuten leestijd

‘Signalementen’ sluit aan bij het dossier in dit nummer: uitsluitend boeken over de Tweede Wereldoorlog.

Antony Beevor
Kreta 1941-1945
407 p. Ambo, € 29,95
Antony Beevor verwierf internationale bekendheid met zijn boeken over de strijd om Stalingrad en Berlijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Moderne krijgsgeschiedenis met veel aandacht voor het leed en de heldendaden van soldaten. Al in 1991 publiceerde Beevor zijn – nu in het Nederlands vertaalde – boek over Kreta. Op 20 mei 1941 begon de Slag bij Kreta, niet met de Duitse vloot, zoals de geallieerden dachten, maar vanuit de lucht met bombardementen en parachutisten. Door de overmacht van de Duitsers – die wel grote verliezen leden – capituleerden de geallieerden al snel. Daarna begonnen de Kretenzers een felle guerrillaoorlog tegen de Duitsers.
Meer krijgsgeschiedenis in De Maginotlinie. Van de Noordzee tot de Rijn (487 p. Lannoo, € 22,50). Frank Philippart brengt het Franse fortificatiesysteem nauwgezet in kaart, met veel tips voor vakantiegangers die de restanten willen bekijken: ‘Ga nooit alleen op verkenning. In de galerijen kan water de klokputjes verbergen die soms open zijn!’

Getuigen van de Holocaust
121 p., 243 p., 142 p. en 240 p. Verbum, € 40,00
In de cassette Getuigen van de Holocaust bracht uitgeverij Verbum vier titels samen. John Blom schrijft in Nooit meer naar huis over zijn ontsnapping uit de Hollandsche Schouwburg op twaalfjarige leeftijd. Zijn familie zal hij nooit meer zien. Dan Kampelmachers Gevecht om te overleven gaat over zijn vlucht uit Oostenrijk. Hij komt in Nederland aan als achttienjarige illegale vluchteling. Sophie Aalders en Rachel Spijker vertellen in Wie was Jack Spijker? het verhaal van een ongeschoolde marktkoopman die samen met zijn vrouw en hun in 1939 geboren dochter Greta de Holocaust weet te overleven. En tot slot: Anne Frank was zijn buurmeisje en oppas. Toen de nazi’s Nederland bezetten en de familie Frank onderdook, besloten de ouders van Pieter Kohnstam niet onder te duiken, maar te vluchten. Hij tekende zijn verhaal en dat van zijn familie op in Vlucht naar de vrijheid.

Ian Kershaw
Hitler, 1889-1936. Hoogmoed en Hitler, 1936-1945. Vergelding
839 p. en 1202 p. Spectrum, € 19,95 (per deel)
Uitgeverij Het Spectrum brengt in de nieuw reeks Scala (standaardwerken in geschiedenis en populaire wetenschap) een goedkope uitgave van de tweedelige biografie van Hitler door de Engelse historicus Ian Kershaw. Voorlopig het beste boek over de Duitse dictator. Overigens verschijnt in het najaar ook nog een door Kershaw zelf ingekorte versie van zijn meesterwerk.
Omdat Contact 75 jaar bestaat, brengt deze uitgeverij een zeer gunstig geprijsde uitgave van Chris van der Heijdens controversiële boek uit 2001 Grijs verleden (470 p., € 7,50), over Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Van der Heijden levert hierin felle kritiek op het werk van Loe de Jong, in het bijzonder op zijn veronderstelde goed-foutdenken.
De antropoloog André J.F. Köbben geeft in De tijdgeest en andere ongemakken (144 p. Mets & Schilt, € 17,90) zinnig commentaar op Grijs verleden.

Henk Kistemaker
Wiking. Een Nederlandse SS’er aan het oostfront
236 p. Just, € 17,95
Henk Kistemaker meldt zich als achttienjarige in een zucht naar avontuur aan bij de Waffen-SS. Hij maakt gruwelijke gevechten mee en raakt driemaal gewond. Na de oorlog bezoekt Kistemaker regelmatig bijeenkomsten van oud-kameraden. Koel verhaal, schuldgevoel geheel afwezig.
Nog meer heel erg fout, maar nu in Wallonië: Te wapen voor Hitler. Gewapende collaboratie in Franstalig België, 1940-1945 (181 p. Meulenhoff, € 22,50) door Flore Plisnier

René Kok (red.)
Wegens bijzondere omstandigheden… ’s-Hertogenbosch in bezettingstijd 1940-1944
468 p. Veerhuis, € 39,00
Lokale bezettingsgeschiedenis: hoe leefden en werkten de Bosschenaren tijdens de Tweede Wereldoorlog? Aandacht voor: cultuur, sport, onderwijs, gezondheidszorg, pers, kerken en verzet.

Cees Kooman
Zaltbommel 1942-1945. Een gemeente onder nationaalsocialistisch bestuur
392 p. Aprilis, € 29,00
Dit is een zeer degelijke studie over NSB’er Jan Boll, in de oorlog burgemeester van Zaltbommel. Kooman concludeert: ‘Het burgemeesterschap van Boll in de periode tot september 1944 heeft zeker niet die rampzalige gevolgen gehad voor de bevolking die door veel “goede” burgemeesters voor hun eigen gemeenten werden voorspeld indien zij na ontslagneming zouden worden opgevolgd door een NSB’er. Voor een belangrijk deel lag dat aan de persoon Boll, die niet kwaadaardig was en er bovendien naar streefde om een goed burgervader te zijn.’
In Burgemeester in verzet, 1940-1945 (238 p. Kirjaboek, € 16,00) door Meerten Ritzema komt een dappere burgemeester aan het woord: Martinus Ritzema. Hij nam in 1941 ontslag als burgemeester van Oldekerk. Hij kon zich niet verenigen met de ‘revolutionaire omzetting van ons staatsbestel’. Ritzema stortte zich in het verzet. Op 10 april 1945 werd hij door de Duitsers gefusilleerd.

Joosje Lakmaker
Voorbij de Blauwbrug. Het verhaal van mijn Joodse grootvader
319 p. Wereldbibliotheek, € 19,90
Portret van Leman Lakmaker, die opgroeide in een analfabeet arbeidersgezin, zijn milieu en zijn Joodse geloof achter zich liet, en socialist en uitgever werd. Hij kwam om in Auschwitz in 1942.
Jos van der Wedden-Klaver schrijft in Gevangen beeld (166 p. Aprilis, € 19,95) over Piet Klaver, die met zijn verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog een vliegtuig probeert te stelen van de Duitsers. Dat mislukt en Klaver belandt in de gevangenis.

David Stafford
Eindspel 1945. Zege, wraak, chaos en bevrijding
640 p. Mouria, € 29,90
Mooi gecomponeerd verhaal over drie maanden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog: van 20 april 1945, toen Hitler vanuit zijn bunker in Berlijn aankondigde dat hij zou vechten tot de laatste man, tot 16 juli 1945, toen Truman, Churchill en Stalin samenkwamen op de conferentie van Potsdam. Stafford schrijft over de jacht op nazikopstukken, de ontdekking van geroofde kunstschatten en het ontstaan van het IJzeren Gordijn.
De Duitse schrijver Erich Kästner hield tijdens de Tweede Wereldoorlog een dagboek bij. Notabene ’45 (192 p. Atlas, € 19,90) bevat aantekeningen uit de eerste helft van 1945, toen Kästner zich van Berlijn via Tirol naar Beieren begaf. Op 2 augustus noteert hij over een ontmoeting met een gevangene uit Auschwitz: ‘Wat hij vertelde was gruwelijk. Het heeft geen enkele zin om de afschuw die het verhaal opriep in woorden te vatten. De walging over wat zich in de kampen heeft afgespeeld, kun je op geen enkele manier onder woorden brengen.’
In 1945 schreef de latere beroemde schrijver Primo Levi samen met Leonardo de Benedetti op verzoek van de Russische commandant een medisch rapport over Monowitz, een van de veertig satellietkampen van Auschwitz-Birkenau. Dat rapport (Auschwitz-rapportage 96 p. Meulenhoff, € 14,90) is nu vertaald en van een inleiding voorzien door Jacq Vogelaar, die in 2006 een belangwekkend boek schreef over kampliteratuur.

Marloes van Westrienen
Dwangarbeiders
206 p. Contact, € 22,95
Meer dan een half miljoen Nederlandse mannen werden door de Duitsers ingezet in de Arbeitseinsatz, het grootschalige dwangarbeidproject van de nazi’s. Ze kwamen terecht in alle uithoeken van het Derde Rijk. Hun ervaringen zijn zeer uitlopend: van traumatisch tot avontuurlijk. Van Westrienen sprak met tal van dwangarbeiders.
Meer oral history in De wereld in oorlog (704 p. Mynx, € 34,95) door Richard Holmes. De beroemde BBC-serie The World at War lag ten grondslag aan dit boek. Voor deze serie werden honderden getuigen van de oorlog geïnterviewd. De tapes lagen meer dan dertig jaar achter slot en grendel in het Imperial War Museum en zijn pas onlangs vrijgegeven.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.