In een kronkel van de rivier de Menam in Midden-Thailand ontstond de stad Ayutthaya. Volgens de overlevering is de stad in de veertiende eeuw gesticht, maar er zijn aanwijzingen voor een oudere nederzetting in dit gebied. Door de gunstige ligging ontwikkelde Ayutthaya zich tot belangrijke haven en handelsstad. Vanaf het begin werd de plaats aangedaan door Chinese handelaren, die de stad ‘Siam’ noemden.
In de veertiende en vijftiende eeuw ondernamen de inwoners van Ayutthaya rooftochten langs de rivier tot aan het schiereiland van Malakka en zelfs tot aan Sumatra. De stad bouwde geen territoriaal rijk, maar een maritiem netwerk. Ayutthaya exporteerde exotische materialen als ivoor en hout uit de jungle, maar ook vis, rijst en metalen. Vanuit China werden meer bewerkte producten geïmporteerd zoals tapijten en stoffen.
Meer beeldessays lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
In de zestiende eeuw groeide de invloed van Ayutthaya verder en kwam de stad in contact met buurlanden. Er volgde een reeks oorlogen met Birma, waarin enorme legers tegenover elkaar stonden, zoals de Portugezen beschreven. Ze waren de eerste westerse kolonisten in Siam. In deze tijd ontwikkelde de koning zich tot absoluut heerser en belangrijkste handelaar. Hiermee werd hij puissant rijk. Maar zijn opvolging was niet helder geregeld, waardoor regelmatig successieoorlogen uitbraken.
Afgesloten voor Europa
Siam is nooit gekoloniseerd door Europese machten. Het gebied was niet rijk aan specerijen. Ook was het machtig en dat zal de Europeanen hebben ontmoedigd. Bovendien waren de koningen van Siam slimme diplomaten. Al in 1608 werden Siamese ambassadeurs naar stadhouder Maurits gestuurd en jarenlang onderhield Siam nauwe banden met het Franse hof. In de zeventiende eeuw kregen de Fransen steeds meer invloed in het land, ten koste van de Britten en Nederlanders. Maar in 1688 kwam door een revolutie ook een einde aan de Franse invloed en begon Siam zich af te sluiten voor westerse kolonisten ten faveure van handel met China.
Vanaf 1600 brak een periode van vrede aan en begon een gouden tijd voor Siam. In deze jaren was Ayutthaya een knooppunt in de handel tussen de Aziatische rijken van Perzië, India, China en Japan. De Straat van Malakka was door piraterij en vijandige westerse schepen een riskante doortocht, waardoor de landroute langs Ayutthaya belangrijk bleef voor de Aziatische handel. Toen ook westerse kolonisten voet aan de grond kregen in de regio, werd Ayutthaya een multiculturele en kosmopolitische stad.
Rond 1700 was ze een van de grootste steden ter wereld, met volgens sommige schattingen een miljoen inwoners. Er waren Britse, Franse, Nederlandse, Chinese, Japanse en Perzische enclaves in de stad. Verslagen van VOC-bewindslieden vormen een belangrijke bron voor de geschiedenis van Ayutthaya. Daarin wordt gesproken van overvloed en rijkdom op de markten van de stad.
Aan de bloeiperiode van Siam kwam in 1767 een ruw einde. Het Birmese leger veroverde de stad en maakte hem met de grond gelijk. Na een paar onrustige jaren verhuisde de nieuwe dynastie van Siam de hoofdstad naar Bangkok.
Vergeten geschiedenis
Lang is de vroegmoderne geschiedenis van Thailand genegeerd. Nationalistische Thaise regimes in de negentiende en twintigste eeuw benadrukten liever de vroegste geschiedenis van Siam. Het multiculturele rijk van Ayutthaya paste niet in hun nationalistische plaatje.
Meer weten
- A History of Ayutthaya. Siam in the Early Modern World (2017) door Chris Baker en Pasuk Phongpaichit.
Openingsafbeelding: Zicht op Ayutthaya aan de Menam-rivier. Schilderij door Antonio Joli, circa 1750. Bron: AKG Images.
