Home Eén moment kan het verschil maken

Eén moment kan het verschil maken

  • Gepubliceerd op: 25 januari 2022
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Beatrice de Graaf
  • 3 minuten leestijd
Eén moment kan het verschil maken

Op het eind van ieder jaar verschijnen lijstjes met terugblikken. Wat was het hoogte- en dieptepunt et cetera. Als iets ons bijblijft van 2021, is dat één enkel besluit het levensgevoel van een bevolking kan laten kantelen: toch weer een lockdown, toch weer de kids eerder thuis, toch weer geen uitgebreid familiediner, feestjes en partijtjes met Kerst. Geen grote structurele ontwikkelingen, maar één dag kan het verschil maken.

Wat rest ons anders dan terug te bladeren in de tijd? En mee te voelen met andere historische kantelmomenten, toen het over meer ging dan wel of niet uit eten kunnen. Neem nu de jaarwisseling van 1813-1814. Na de dramatische terugtocht uit Rusland in 1812 en de verloren Slag bij Leipzig in oktober 1813 zette Napoleon alles op alles om opnieuw een Grande Armée te mobiliseren. Kanselier Klemens von Metternich was niet gerust op de geallieerde tegenmacht. Hij was achter de schermen al bezig om met Napoleon opnieuw een soort compromisvrede uit te onderhandelen. Maar het was de Pruisische generaal Gebhart von Blücher die 19 oktober 1813, met zijn blik op de talloze gevallen soldaten en kermende gewonden in en rond Leipzig, opriep om door te gaan, ‘en pas vrede te sluiten als we in Parijs zijn aangekomen’. Tsaar Alexander I sloot zich erbij aan en gaf de doorslag: op 21 december 1813 bereikten zijn troepen in de jacht op Napoleons legers de Rijn, de grens met het Franse Rijk. ‘Strijders!’ zo riep hij zijn troepen op. ‘Jullie moed heeft jullie van de oevers van de Oka naar de oevers van de Rijn gebracht.’ Nu was het tijd om het karwei af te maken. Tegen bedenkingen en allerhande praktische bezwaren in staken de kozakken tussen eind december en begin januari via zelfgemaakte vlotten en bruggen de Rijn over – en stonden zo in maart inderdaad aan de oevers van de Seine.

Niemand had in december zo snel het einde van Napoleons heerschappij verwacht, Napoleon zelf het allerminst. Niet de berekeningen van de geallieerde militair strategen, niet de overwegingen van de diplomaten, of zelfs de ponden van de Britse geldschieters, maar de hartstocht van tsaar Alexander gaf die jaarwisseling de doorslag. ‘Mijn eigen bevrijding en verlossing vind ik in de verlossing van Europa,’ zo verklaarde hij. Tegen alle geopolitieke rivaliteiten in gaf hij het geallieerde bondgenootschap nieuw elan. Kairos noemen we dat, zo’n kantelmoment dat al het oude op losse schroeven zet.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Soms zet één besmetting een keten van onheil in werking en bezegelt één persverklaring de ellende. De geschiedenis hangt aan elkaar van dat soort contingenties. Maar het kan dus ook omgekeerd: dat één persoon, één besluit juist verlossing brengt. Ik wens ons allemaal wat positieve kairos.

 

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 2 - 2022

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer