Home Een lange adem

Een lange adem

  • Gepubliceerd op: 27 september 2022
  • Laatste update 08 nov 2022
  • Auteur:
    Beatrice de Graaf
  • 3 minuten leestijd
Beatrice de Graaf

Onlangs was ik in Oxford, en zoals altijd werd ik gegrepen door de schoonheid van de universiteit en haar gebouwen. Ik vraag me af hoe ze dat doen: enerzijds suggereren dat de tijd stilstaat en er ruimte voor reflectie is, anderzijds investeren in baanbrekende innovaties en inzetten op competitie en ambitie.

Terwijl ik daarover mijmerde, vertelde collega Rik Peels (die ook op de conferentie in Oxford was) me een prachtig verhaal. In New College, waar hij ooit zat, dreigden de eikenhouten balken van de eetzaal het te begeven vanwege keverrot. De benodigde nieuwe balken moesten echter lang en groot zijn en waren nergens te krijgen. Iedereen werd op pad gestuurd om mee te zoeken naar hoge eikenbomen. Uiteindelijk meldde zich een oude rentmeester van de landerijen van het College. Hij wist raad: 500 jaar geleden had het College eiken laten planten, omdat het had voorzien dat die balken ooit moeilijk verkrijgbaar zouden zijn. Van vader op zoon hadden de rentmeesters doorgegeven dat die eiken alleen mochten worden geveld als het College erom vroeg. Nu was het zover. Enkele eiken werden geveld, en een paar nieuwe werden aangeplant. De eetzaal in New College kon weer een paar eeuwen mee. Was dat niet een deel van het antwoord? Hoe overleven de colleges: niet door alleen maar te vernieuwen en ook niet door alles bij het oude te laten, maar door voortdurend in gesprek te blijven, zelfs over generaties en eeuwen heen.

Waarom lukt dat in Nederland zo vaak niet? Waarom kunnen universiteiten niet net als in Oxford of Cambridge de façades en de suggestie van tijdloosheid laten bestaan, en de nieuwe aanbouw daar wat organischer inpassen? Waarom moet het historisch instituut in Utrecht om de paar jaar verkassen? Wat had Johan Huizinga van het Johan Huizinga-gebouw in Leiden gevonden? Datzelfde geldt in overdrachtelijke zin. We hoeven toch niet elke keer als er een nieuwe turn in history is alle ‘oude’ thema’s te laten vallen en alle aio’s, postdocs en ud’s het postkoloniale bos in te sturen (of wat er maar hip is)? Ook dat doen ze in Oxbridge beter. Want: wie had gedacht dat een biografie over Maarten Luther een doorslaggevend succes zou zijn? Prof. Lyndal Roper slaagde erin, met een volstrekt nieuwe kijk op Luthers leven. Wie had gedacht dat klassieke thema’s als de napoleontische oorlogen, de geschiedenis van kapitalisme, de Eerste Wereldoorlog of het Britse Empire zowel tot historische doorbraken kunnen leiden als een groot leespubliek kunnen trekken? Chris Clark, Patricia Clavin en Susan Pedersen doen het.

Oude tradities en thema’s nieuw leven inblazen. Met een lange adem over de eeuwen heen met voorgaande historici in gesprek blijven. Waarom werkt dat zo goed? Omdat het duurzaam is. Je geeft jonge de aanplant de tijd om tot wasdom te komen. En je houdt het jachtige, vergeetachtige heden een spiegel voor. Is dat niet het geheim van academisch vernieuwende én inspirerende geschiedwetenschap? Daar varen zowel de wetenschappers zelf als hun publiek beter bij.

Beatrice de Graaf is hoogleraar, gespecialiseerd in de geschiedenis van veiligheid, internationale betrekkingen en (contra-)terrorisme.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 10 - 2022

Nieuwste berichten

Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Studenten demonstreren tegen Trumps aanval op Harvard en andere Amerikaanse universiteiten.
Interview

Historici in Amerika voelen angst: ‘Slavernij, gender en klimaat zijn nu verboden woorden’

President Donald Trump richt zijn vizier op universiteiten die hij ‘te woke’ vindt. Wie niet stopt met zijn diversiteitsbeleid, verliest subsidie. Zijn de Verenigde Staten nog wel het beloofde land voor wetenschappers? ‘Ik denk absoluut na over een terugkeer naar Nederland.’ Ze had in april een beurs aan moeten vragen voor haar onderzoek, maar Andrea...

Lees meer
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud
Artikel

CERN voltooit de eeuwenoude zoektocht van alchemisten: lood verandert in goud

Langs mystieke én langs praktische weg onderzocht alchemist Jan Baptista van Helmont de mens en de wereld. Hij droomde van magische zalven en spirituele zaden en liet scheikundigen een belangrijke erfenis na. Maar zijn ideeën brachten hemzelf in grote problemen. Naar verluidt had Jan Baptista van Helmont rare, ketterse dingen beweerd. Dat het zweet van...

Lees meer
Portret Jean-Marc van Tol
Portret Jean-Marc van Tol
Interview

Jean-Marc van Tol: ‘Laat Johan de Witt op zijn sokkel staan’ 

Jean-Marc van Tol laveert al jaren tussen wetenschap en literatuur. Hij werkt aan een romantrilogie over raadpensionaris Johan de Witt. Inmiddels zijn er twee delen verschenen, Musch en Buat. Daarnaast is hij coauteur van een nieuw historisch boek over zijn held: De wereld van De Witt. ‘Historici moeten zich op feiten baseren, maar ook hun...

Lees meer
Adolf Hitler en Francisco Franco
Adolf Hitler en Francisco Franco
Beeldessay

Franco liet Hitler in de steek 

Ideologisch had de Spaanse dictator Francisco Franco veel raakvlakken met de fascisten in Duitsland en Italië. Toch koos hij tijdens de Tweede Wereldoorlog niet echt voor hen.   Het was geen geslaagde ontmoeting. Nazileider Adolf Hitler zou na afloop hebben gezegd dat hij liever een paar kiezen liet trekken dan nog een keer af te spreken...

Lees meer