Home BOEKEN: De hel van 1812 – Bart Funnekotter

BOEKEN: De hel van 1812 – Bart Funnekotter

  • Gepubliceerd op: 23 december 2015
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 2 minuten leestijd
BOEKEN: De hel van 1812 – Bart Funnekotter

Napoleons Nederlandse soldaten kansloos in Rusland

In de Nederlandse geschiedschrijving kwam de ‘Franse tijd’ er lange tijd bekaaid vanaf. Dat lag voor een deel aan onverholen nationalisme, dat weinig eer kon behalen aan een periode waarin Nederland bezet was en de bevolking zich nauwelijks had verzet. Ook aan de Nederlanders die in 1812 met Napoleon naar Rusland trokken werd weinig aandacht besteed. Vooral na 1945 stonden ‘oostfrontstrijders’ in een kwade reuk.

Nu de gebeurtenissen inmiddels twee eeuwen achter ons liggen, en de nieuwsgierigheid het heeft gewonnen van de emoties, is er een stroom van boeken over deze periode op gang gekomen. Bart Funnekotter heeft in een uiterst leesbaar boek de lotgevallen beschreven van de 15.000 Nederlandse militairen die, deels vrijwillig, maar veel vaker als dienstplichtigen, de rampzalige invasie van Rusland meemaakten.

Op 24 juni 1812 viel Napoleons Grande Armée van ongeveer een half miljoen man Rusland binnen. De Franse keizer hoopte in één grote veldslag de Russische krijgsmacht definitief te verslaan, maar de troepen van tsaar Alexander I trokken zich steeds verder terug. Omdat de Russen de tactiek van de verschroeide aarde toepasten, leden de binnenvallende troepen al snel honger. Bovendien sloeg na vijf dagen het weer om, en teisterden hevige onweersbuien Napoleons manschappen én paarden – door nattigheid, koude en diepe modder kwamen in enkele dagen tijd 10.000 rijpaarden en 40.000 trekpaarden om.

Toen de Russen bij Borodino op 7 september eindelijk de confrontatie aangingen, bedroegen de verliezen aan Russische kant 45.000 man en bij de Fransen 30.000. Van het grotendeels uit Nederlanders bestaande 11de regiment huzaren overleefden slechts 46 man de slachting. De Russische opperbevelhebber Koetoezov schreef terecht dat het ‘de bloedigste veldslag van de moderne tijd’ was, en dit trieste record werd pas verbroken op 1 juli 1916, op de eerste dag van de Slag bij de Somme.

Het ergste moest nog komen. Hoewel Napoleon op 14 september het ontruimde Moskou binnentrok, viel er geen overwinning te vieren; de Russen staken hun hoofdstad in brand. Na een maand begon het tot 100.000 man geslonken leger aan de terugtocht, die door de vroeg invallende winter veranderde in een regelrechte hel. Na drie weken waren er nog maar 40.000 man over, die eind november bij het oversteken van de Berezina genadeloos werden aangevallen.

Hoewel de Franse aanvoerders weinig lovende woorden overhadden voor de Nederlandse troepen, hebben deze juist bij de Berezina de meeste roem verworven. Een van de drie bruggen over de rivier vol ijsschotsen werd gebouwd door Nederlandse pontonniers, die tot hun oksels in het ijskoude water stonden. Uiteindelijk keerden nog geen 5000 Nederlandse militairen terug naar het vaderland.
 
Rob Hartmans is historicus en journalist. 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2016

Nieuwste berichten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Canadese Week op een Amsterdamse school
Canadese Week op een Amsterdamse school
Artikel

Waarom het experiment om iedereen Engels te leren mislukte

Nederland moest vooruit in Europa. Daarom moest iedereen Engels leren, vond de Arnhemse PvdA-voorman Herman Koch. Het kwam in zijn stad in 1958 tot een experiment op lagere scholen – dat al snel vastliep. ‘Good morning, meneer!’, ‘Good morning, children!’ De begroeting tussen de kinderen van de derde klas van de openbare lagere school aan...

Lees meer
Zicht op Maastricht, 1581.
Zicht op Maastricht, 1581.
Nieuws

Politieke grenzen zorgden voor andere bouwstijl

Huizen in Maassteden als Maastricht, Sittard, Roermond en Venlo vertoonden tussen 1200 en 1600 opvallende verschillen. Die vielen in belangrijke mate samen met de politieke grenzen, zo betoogt Birgit Dukers in haar proefschrift Bouwen langs de Maas, waarop ze onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. De huidige provincie Limburg was in de late Middeleeuwen...

Lees meer
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Beeldessay

Woonwagenbewoners hebben liever een huis op wielen

Tienduizenden mensen willen niet in een huis, maar in een woonwagen leven. Dat leidt al eeuwen tot discriminatie en tot strijd met de overheid, die hun vrijheid steevast probeert in te perken.   In Nederland hebben ook altijd mensen gewoond zonder vaste verblijfplaats. In de Middeleeuwen waren dit reizende handelaren of mensen met een specialistisch beroep....

Lees meer