Het AI-programma Sora kan bewegende beelden verzinnen van historische situaties. Volgens docent digital history aan de Universiteit van Amsterdam Melvin Wevers is de kans op fouten groot. Maar hij ziet ook mogelijkheden.
‘Historisch filmmateriaal van Californië tijdens de goudkoorts.’ Dat is ogenschijnlijk de enige input die Sora nodig heeft om een filmpje te maken waarbij het lijkt alsof je met een drone door een negentiende-eeuws goudzoekersstadje vliegt. Wie goed kijkt, ziet dat er ergens een paard met drie benen loopt en dat een goudzoeker zomaar uit beeld verdwijnt, maar verder zijn de beelden moeilijk van echt te onderscheiden.
Meer historisch nieuws lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De resultaten zijn indrukwekkend, maar volgens Melvin Wevers kleven er risico’s aan de tool. ‘Sora kan een historische wereld nabootsen, maar we kunnen niet zien op welke bronnen het programma die filmbeelden baseert. De AI-video’s kunnen een eigen leven gaan leiden op het internet, zonder dat de herkomst duidelijk is.’ Bovendien is het programma er goed in om geloofwaardige videobeelden te maken op basis van foto’s, maar wie verder teruggaat in de tijd, loopt tegen problemen aan. ‘Bij video’s over de Romeinen moet Sora het hebben van schilderkunst en tekeningen. De output wordt dan steeds meer een kwestie van interpretatie in plaats van historische werkelijkheid. Het is maar de vraag in hoeverre dit overtuigende resultaten oplevert.’
Zwarte nazi’s
Bij Gemini, Google’s AI-programma waarmee je afbeeldingen kunt maken, ging het mis. Gebruikers vroegen de chatbot om plaatjes van Duitse soldaten uit de Tweede Wereldoorlog, maar kregen afbeeldingen te zien van zwarte en Aziatische soldaten in nazi-uniform. Bij een vraag naar Amerikaanse senatoren uit 1800 gebeurde hetzelfde: Gemini beeldde zwarte vrouwen en inheemse Amerikanen af als senator. ‘Het lijkt alsof het programma overcompenseert om diversiteit te garanderen, maar daarmee maskeert het de historische werkelijkheid,’ zegt Wevers. Google zag zich genoodzaakt om de functie tijdelijk uit te zetten.
Voordat OpenAI het programma beschikbaar maakt, laat het techbedrijf een speciaal team onderzoeken of er misbruik van kan worden gemaakt. De ontwikkelaars kondigden al aan dat gebruikers geen videobeelden kunnen maken van bestaande politici of extreem geweld. Dat zijn logische veiligheidsmaatregelen, maar ze komen de betrouwbaarheid van het filmmateriaal niet ten goede. ‘Het is toch een vorm van censuur op het model,’ zegt Wevers.
Toch biedt Sora ook kansen: het kan voor meer historisch inlevingsvermogen zorgen bij het publiek. Wevers is ook enthousiast over de mogelijkheid om videobeelden van historische ‘wat als’-scenario’s te genereren. ‘Het is nu nog toekomstmuziek, maar misschien kunnen we AI straks vragen om ons beelden te laten zien van wat er gebeurd zou zijn als de Titanic om de ijsschots was gevaren, of als D-Day nooit had plaatsgevonden. Door daarover te discussiëren, kunnen geschiedenisdocenten de impact van historische gebeurtenissen laten zien.’
Openingsafbeelding: Still uit het filmpje van Sora dat Californië tijdens de Gold rush voorstelt.
