Home Abdul Khan stal atoombomplannen uit Nederland

Abdul Khan stal atoombomplannen uit Nederland

  • Gepubliceerd op: 1 november 2021
  • Laatste update 08 apr 2025
  • Auteur:
    Teun Willemse
  • 2 minuten leestijd
Abdul Khan stal atoombomplannen uit Nederland

Spionage, kernwapens, intimidatie en kwijtgeraakte dossiers: het zijn de perfecte ingrediënten voor een spannende geschiedenis. Maar wel een geschiedenis met een zwarte rand. In Splijtstof reconstrueert Dirk van Delft hoe uraniumverrijkingstechnieken in de jaren zeventig via Nederland naar Pakistan en Iran konden lekken.

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Aan de hand van de hoofdrolspelers − spion Abdul Khan en klokkenluider Frits Veerman – vertelt hij over het Nederlandse schandaal dat tot de Pakistaanse bom leidde. Binnenlandse en buitenlandse veiligheidsdiensten leken destijds meer oog te hebben voor de doofpot dan voor spionage.

Waarom spioneerde Khan in Nederland?

‘Hij werkte voor FDO, een ingenieursbureau dat zich in opdracht van Urenco in Almelo bezighield met urianumverrijkingstechnieken. Hij was een vurig nationalist en zag met lede ogen aan hoe Pakistan Bangladesh aan India verloor. Toen India zijn eerste kernproeven deed, besloot Pakistan ook een bomproject te starten. Khan zag in dat hij als geen ander in staat was een atoombom te maken en bood zijn diensten aan. Toen zijn spionage eind jaren zeventig aan het licht kwam, werd hij in de buitenlandse pers uitgemaakt voor spion en dief. Die aanval maakte hem laaiend. Hij schreef de redacties brieven waar de honden geen brood van lustten, want hij zag zichzelf juist als nationale held.’

Wat gebeurde er met Frits Veerman, de collega die hem ontmaskerde?

‘Veerman maakte in 1976 aan de BVD en zijn meerderen van FDO bekend dat hij Khan verdacht van spionage. Daar is jarenlang niets mee gedaan. Sterker nog: Veerman verloor zijn baan, werd zwaar gemangeld en kreeg te horen dat hij zijn mond moest houden. Hij is jarenlang onder druk gezet en kreeg nooit inzage in zijn dossiers bij de BVD.’

Waarom moest Veerman stil blijven?

‘Het ging FDO om geldelijk gewin. De directie wist wat er aan de hand was, maar greep de kans om Pakistan materialen te verkopen voor haar verrijkingsprogramma. Van de overheid moest Veerman zijn mond houden omdat Amerika op geheimhouding zou hebben aangedrongen. Oud-premier Ruud Lubbers herinnerde zich later dat de CIA hem verzekerde dat ze Khan in de gaten hadden. “Laat lopen die man, wij hebben hem in de smiezen,” kreeg hij te horen. Maar Amerika had Pakistaanse steun nodig toen de Russen Afghanistan binnenvielen en zou daarom een oogje hebben dichtgeknepen. Al weet je het bij geheime diensten natuurlijk nooit zeker.’

Waar heeft het Nederlandse falen toe geleid?

‘Dat het niet bij Pakistan bleef. Via zijn contacten voorzag Khan ook landen als Noord-Korea, Libië en Iran van verrijkingstechnologie en bomontwerpen. De Nederlandse overheid heeft een ongelofelijk scheve schaats gereden door er vanuit een houding van stilzwijgen voor te zorgen dat die landen aan atoomwapens konden komen. Frits Veerman zei daarom altijd: “Als Iran een bom gooit op Israël, dan staat er Made in Holland op de zijkant.”’

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 11 - 2021

Nieuwste berichten

De heckrund was een Arisch fantasiedier 
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
Artikel

De heckrund was een Arisch fantasiedier 

Spionage, kernwapens, intimidatie en kwijtgeraakte dossiers: het zijn de perfecte ingrediënten voor een spannende geschiedenis. Maar wel een geschiedenis met een zwarte rand. In Splijtstof reconstrueert Dirk van Delft hoe uraniumverrijkingstechnieken in de jaren zeventig via Nederland naar Pakistan en Iran konden lekken. Dit artikel krijgt u van ons cadeau Wilt u ook toegang tot...

Lees meer
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Artikel

Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem

Spionage, kernwapens, intimidatie en kwijtgeraakte dossiers: het zijn de perfecte ingrediënten voor een spannende geschiedenis. Maar wel een geschiedenis met een zwarte rand. In Splijtstof reconstrueert Dirk van Delft hoe uraniumverrijkingstechnieken in de jaren zeventig via Nederland naar Pakistan en Iran konden lekken. Dit artikel krijgt u van ons cadeau Wilt u ook toegang tot...

Lees meer
Joop den Uyl op campagne
Joop den Uyl op campagne
Recensie

Politieke partijen voeren extremer campagne

Spionage, kernwapens, intimidatie en kwijtgeraakte dossiers: het zijn de perfecte ingrediënten voor een spannende geschiedenis. Maar wel een geschiedenis met een zwarte rand. In Splijtstof reconstrueert Dirk van Delft hoe uraniumverrijkingstechnieken in de jaren zeventig via Nederland naar Pakistan en Iran konden lekken. Dit artikel krijgt u van ons cadeau Wilt u ook toegang tot...

Lees meer
Meer informatie Geromantiseerde voorstelling uit 1893 van een middeleeuws volksgericht.
Meer informatie Geromantiseerde voorstelling uit 1893 van een middeleeuws volksgericht.
Artikel

Vóór social media gebeurde public shaming via volksgerichten

Spionage, kernwapens, intimidatie en kwijtgeraakte dossiers: het zijn de perfecte ingrediënten voor een spannende geschiedenis. Maar wel een geschiedenis met een zwarte rand. In Splijtstof reconstrueert Dirk van Delft hoe uraniumverrijkingstechnieken in de jaren zeventig via Nederland naar Pakistan en Iran konden lekken. Dit artikel krijgt u van ons cadeau Wilt u ook toegang tot...

Lees meer