Home Vrouwenverering of eerste porno?

Vrouwenverering of eerste porno?

  • Gepubliceerd op: 19 december 2022
  • Laatste update 05 sep 2023
  • Auteur:
    Mirjam Janssen
  • 3 minuten leestijd
Vrouwenverering of eerste porno?

Er is geen bewijs dat mannen altijd de baas waren, zo betoogt de Franse prehistoricus Marylène Patou-Mathis. Volgens haar zijn er te lang negentiende-eeuwse stereotypen op het verre verleden geprojecteerd.

Stond de prehistorische vrouw de hele dag de grot te vegen? Volgens Marylène Patou-Mathis niet. Maar hoe het dan wel zat, kan ze nog niet vertellen. Ze inventariseert het onderzoek naar de prehistorie tot nu toe en de vragen die dat oproept. Daarbij besteedt ze de helft van het boek aan mannelijke prehistorici en antropologen die de afgelopen twee eeuwen het beeld van de vrouw in de prehistorie hebben bepaald. Die gingen er automatisch van uit dat de prehistorische samenleving patriarchaal was georganiseerd. Hun opvattingen blijken uit negentiende-eeuwse schilderijen: de man is daarop steevast een woeste jager, terwijl de vrouw iets huishoudelijks doet en voor de kinderen zorgt. In feite legden wetenschappers en kunstenaars de ordening van hun eigen maatschappij op aan het verleden.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Patou-Mathis wil ‘door de diepten van de tijd’ op zoek naar een ander beeld en de vrouw in de prehistorie weer zichtbaar maken. In het interessantste deel van het boek toont ze hoe moeilijk dat is en hoeveel vragen eigenlijk lastig te beantwoorden zijn. Neem de grottekeningen en de beeldjes van meer dan 10.000 jaar oud die op verschillende plaatsen in Europa zijn gevonden. De weergegeven personen zijn meestal vrouwelijk. Maar wie de tekeningen hebben gemaakt – mannen of vrouwen – en met welke bedoelingen is onbekend. Gaat het om verheerlijkingen van het vrouwelijk lichaam? Waren vrouwen belangrijker dan mannen? Bestonden er verschillende vrouwelijke godheden of één godin? Of hebben mannen die tekeningen vooral gemaakt om zich te verlustigen? In dat geval zou het dus om een soort oerporno gaan.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

In latere tijden werden de vrouwen overigens kleiner afgebeeld, maar naar de reden daarvoor is het gissen. In elk geval wijst volgens Patou-Mathis niets erop dat de prehistorische samenleving patriarchaal was. Maar ze erkent ook dat er geen bewijs is voor de feministische opvatting dat vrouwen duizenden jaren geleden al het slachtoffer waren van mannelijke dominantie.

Het is jammer dat een groot deel van het boek bestaat uit een aanklacht tegen het seksisme in de wetenschap. Die bestaat zonder twijfel, maar het was interessanter geweest nog meer te lezen over het onderzoek. En vooral ook om afbeeldingen te zien van de besproken grotschilderingen en beeldjes, want die ontbreken nu. De mist van de tijd wil daardoor maar niet optrekken.

De onzichtbaarheid van de vrouw. Van de prehistorie tot nu

Marylène Patou-Mathis

296 p. Athenaeum – Polak & Van Gennep, € 24,99

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 1 - 2023