Home Vergeetachtig landschap

Vergeetachtig landschap

  • Gepubliceerd op: 18 juni 2009
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Nelleke Noordervliet
  • 2 minuten leestijd

Op mijn reizen mag ik graag historische plaatsen aandoen. Niets oogt trivialer dan de heuvels bij Waterloo, de weiden bij Ieper, of het lullige stroompje dat de naam Boyne draagt. Ik heb er gestaan en me de legers verbeeld die elkaar bevochten, de kreten gehoord van de stervenden, het gedreun van de stukken geschut, het hinniken van de gewonde paarden. Maar de velden lagen er vredig bij en leken zich niets meer te herinneren van de gruwelen die zich er hadden afgespeeld.

Landschap is vergeetachtig, al is het schuldig. Anders wordt het wanneer menselijke maaksels de tijd zichtbaar maken. Die staan soms zo confronterend naast elkaar dat een mijmering over hoe alles almaar voorbijgaat onvermijdelijk is.

Ik ging naar Rouen, de stad van Flaubert – ik bezoek natuurlijk ook graag huizen en woonplaatsen van dode schrijvers – en herkende met een schok de kathedraal, door Monet zo ontroerend op alle momenten van de dag geschilderd. We aten in de oudste herberg van Frankrijk, uit 1345, met zicht op de brandstapel van Jeanne d’Arc. Die oude stad moet op onnaspeurbare manier Flauberts werk hebben beïnvloed. Zijn taal moet naar de huizen en de kerken en de straten zijn gaan staan.

Ik was dus ook zeer benieuwd naar het Pavillion, het enige bouwwerk dat rest van het huis te Croisset aan de Seine, onder de rook van Rouen, waar Flaubert vele jaren heeft gewoond en gewerkt. In zijn brieven beschrijft hij het uitzicht op de welige boorden van de rivier. Hoe zou het er nu zijn?

We reden er aanvankelijk voorbij. Met enige moeite vonden we het schamele Pavillion Flaubert, praktisch óp de weg gelegen. Auto’s suizen er rakelings langs. Vroeger moet het midden in de grasvelden hebben gestaan die afdaalden naar de Seine. Vroeger was het misschien slechts door een karrenspoor gescheiden van het water. Vroeger kwamen er wandelaars langs, en boeren, en postbodes, en hannekemaaiers en marskramers. Vroeger was het paviljoen de heraut van het grote woonhuis, verscholen tussen bomen, dicht tegen de steile rotswand van kalksteen. Vroeger was het er stil en zag je aan de overkant van de Seine een boerderij, wat vee, wuivend graan. Vroeger bracht het spoor van Parijs naar Le Havre misschien al in de tijd van Flaubert een stampend, stomend getuigenis van de nieuwe tijd waarin alles anders zou worden.

En nu zijn de oevers van de Seine bebouwd met gigantische silo’s voor graan en kunstmest. Er staat zelfs een kleine raffinaderij. Vrachtschepen beladen met containers weten Rouen te bereiken. Ze staan naast elkaar in het zomerochtendlicht: het schurftige paviljoen van Flaubert en de lelijke, twintigste-eeuwse industrie. Straks, over nog eens honderdvijftig jaar, zal het paviljoen er misschien nog zijn, maar zullen de silo’s en de containerterminals hebben plaatsgemaakt voor hernieuwd welige oevers. Of woningbouw. Of parken. Of woestijnen.
Nelleke Noordervliet

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer