Home ‘Van Oldenbarnevelt was de Founding Father van Nederland’

‘Van Oldenbarnevelt was de Founding Father van Nederland’

  • Gepubliceerd op: 22 mei 2018
  • Laatste update 26 mrt 2024
  • Auteur:
    Roel Welling
  • 2 minuten leestijd
‘Van Oldenbarnevelt was de Founding Father van Nederland’

‘Bijna niemand in de Nederlandse staatkunde heeft zo lang aan de touwtjes getrokken,’ zegt Luc Panhuysen over Johan van Oldenbarnevelt. ‘Hij was een buitengewoon ongeduldige man, en dat was in die periode absoluut noodzakelijk.’

Panhuysen, die eerder boeken publiceerde over het Rampjaar 1672, de gebroeders De Witt en de machtsstrijd tussen Willem III en Lodewijk XIV, schrijft momenteel samen met René van Stipriaan een boek waarin ooggetuigen van de bijna een eeuw durende oorlogsperiode 1568-1648 aan het woord komen. Panhuysen: ‘Wij gebruiken dus dagboeken, brieven, stukken uit pamfletten; eigenlijk alles wat ons het gevoel geeft dat we ook een beetje getuige zijn.’

Hierbij komen ook veel onbekende verslagen aan bod. Zo vond Panhuysen een verslag van een wolvenplaag in Noord-Vlaanderen in de winter van 1621. ‘Een pastoor uit Lokeren beschrijft dan dat hij midden in de winter van het ene dorp naar het andere loopt. Onderweg komt hij langs de weg een bedelend jongetje van twaalf tegen. Hij raadt hem aan naar huis te gaan, maar de jongen meldt dat hij honger heeft. Als de pastoor de volgende dag terugkeert, treft hij de aangevreten resten van het jongetje aan.’

Panhuysen zal ook scherpstellen op het krijgskundige deel van de periode 1568-1648. Daarbij gaat Johan van Oldenbarnevelt een grote rol spelen. ‘Die Tachtigjarige Oorlog heeft vooral in het begin alles van een opstand,’ vertelt Panhuysen. ‘De kleine Nederlandse Calimero moet ervoor zorgen dat hij niet wordt platgetrapt door de grote reus van zijn tijd: Spanje, het “Amerika van de zestiende eeuw”.’ In zo’n chaotische situatie is overleven de prioriteit, aldus Panhuysen. ‘En dan heb je mensen nodig die overtuigend leiding kunnen geven en tegelijkertijd naar de toekomst kunnen kijken. Van Oldenbarnevelt wordt zo de Founding Father van Nederland.’

Dit wordt duidelijk na het Verraad van Rennenberg. Hierbij loopt de graaf van Rennenberg, die stadhouder is in Groningen, over naar de Spanjaarden. ‘Met vijanden in het zuiden en het noorden zit het gebied van de opstandelingen dus in de tang,’ zegt Panhuysen. ‘Die benauwenis gebruikt Van Oldenbarnevelt om ervoor te zorgen dat mensen geld geven. Daarnaast consolideert hij zich als sterke leider. Want in een tijd van oorlog ga je niet eindeloos lopen soebatten. Er moet worden besloten. Van Oldenbarnevelt was een buitengewoon ongeduldige man.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

De heckrund was een Arisch fantasiedier 
De heckrund was een Arisch fantasiedier 
Artikel

De heckrund was een Arisch fantasiedier 

Ooit leefde in Europa de auroch, een uitgestorven oerrund. Nazi-topman Hermann Göring wilde het terugfokken, zodat de Duitsers er als echte Germanen op konden jagen. De opdracht daarvoor ging naar zoöloog Lutz Heck, die een ‘heckrund’ in elkaar knutselde.  Nu zouden ze toch wat beleven… Op Schorfheide in Brandenburg waande Hitlers tweede man Hermann Göring...

Lees meer
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem
Artikel

Hoogmoedige Chamberlain dacht dat hij met Hitler kon onderhandelen. Trump lijkt daarin op hem

Neville Chamberlain dacht dat hij vrede kon kopen door Tsjecho-Slowakije uit te leveren aan Hitler. Hij was niet alleen naïef, maar ook hoogmoedig. Na een lange en succesvolle carrière in de Britse politiek negeerde Chamberlain de adviezen van anderen. Is Donald Trump de nieuwe Neville Chamberlain? De Britse krant The Guardian en andere media wierpen...

Lees meer
Joop den Uyl op campagne
Joop den Uyl op campagne
Recensie

Politieke partijen voeren extremer campagne

Sinds de Grondwet van 1848 moeten politici de kiezers voor hun beleid zien te winnen. Maar de manier waarop ze campagne voeren is nogal veranderd, zo toont De strijd om de stembus. De chique negentiende-eeuwse heren die nauwelijks moeite deden het electoraat te overtuigen, maakten steeds vaker plaats voor ware circusartiesten.   ‘Het feest van de...

Lees meer
Meer informatie Geromantiseerde voorstelling uit 1893 van een middeleeuws volksgericht.
Meer informatie Geromantiseerde voorstelling uit 1893 van een middeleeuws volksgericht.
Artikel

Vóór social media gebeurde public shaming via volksgerichten

Sarren en dreigen op sociale media heeft een bijzondere voorloper: de charivari. Tot in de jaren zeventig kenden dorpen in Nederland volksgerichten waarbij inwoners die zich niet aan de sociale normen hielden in het openbaar werden beschimpt. Of erger. Op vrijdagavond 10 november 1961 sneuvelde een ruit in de woning van Berta (48), een huisvrouw...

Lees meer