Home Tijdschrift: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis

Tijdschrift: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis

  • Gepubliceerd op: 11 februari 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Wie denkt aan de stormachtige opkomst van Pim Fortuyn in 2002 en zich de emoties voor en na de afschuwelijke moord voor de geest haalt, vergeet bijna dat degelijkheid, dossierkennis en zelfs saaiheid tot de grondtonen van de Nederlandse politiek behoren. In een boeiend artikel over ‘emoties in de politiek’, waarmee Remieg Aerts het gelijknamige themanummer van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis (2003-5) opent, laat de Nijmeegse hoogleraar zien dat er in de late twintigste eeuw maar twee perioden waren waarin de emoties de politiek geheel en al beheersten: tijdens het kabinet-Den Uyl (1973-1977) en tijdens de opkomst van Fortuyn.


Wie een vergelijkbare emotionele cultuur zoekt moet terug naar de tijd van de verzuiling, toen kopstukken als Abraham Kuyper (antirevolutionair), Herman Schaepman (rooms-katholiek) en Pieter Jelles Troelstra van zich deden spreken. Maar zelfs Troelstra, door rechts zo gevreesd na zijn mislukte revolutiepoging in 1918, sprak in zijn Gedenkschriften over ‘beheersing’. Kopstukken uit de negentiende eeuw als Groen van Prinsterer en Thorbecke voerden ook wel stevige debatten, maar het bleven debatten van heren onder elkaar.
De echte emotie werd veelal losgemaakt door godsdienst – en dan in het bijzonder als de roomse variant in het spel was. Zelfs ‘heer van stand’ Groen van Prinsterer brieste in 1853 van verontwaardiging toen bekend werd dat de paus de bisschoppelijke hiërarchie wilde invoeren. Anti-roomse sentimenten staken tussen ruwweg 1870 en 1925 herhaaldelijk de kop op, maakt Jonn van Zuthem duidelijk in een aardig artikel. ‘De roomsen waren ‘historisch fout’: Nederland zou zijn ontstaan door de strijd tegen Rome en zijn handlanger Philips II. Roomsen zouden ook theologisch fout zijn: de Maria- verering, de ‘zalig- en heiligverklaringen’ en de biecht werden als onchristelijk getypeerd. En ten slotte werd gevreesd dat de roomsen de politieke meerderheid zouden bemachtigen, al was het maar vanwege hun voortplantingsdrift.
In 1925 boekte de anti-roomse lobby een nooit meer geëvenaard succes door het eerste kabinet-Colijn te laten vallen over de vraag of Nederland een gezant moest afvaardigen naar het Vaticaan. Je voelt bijna heimwee naar die tijd nu de strijd tussen Rome en Dordt vervangen is door een grimmiger strijd tussen seculier Nederland en de islam.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer