Home Tijdschrift: Holland

Tijdschrift: Holland

  • Gepubliceerd op: 15 januari 2004
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar
  • 2 minuten leestijd

Precies twintig jaar geleden verscheen de artikelenbundel Knoeien met het verleden. De titel zei het al: in de bundel werden roemruchte vervalsingen beschreven, variërend van de permanente leugens waarmee de bolsjewieken de Russische Revolutie begeleidden tot de dagboeken van Hitler, die de wereld toentertijd in de ban hielden, maar door een fantast waren geschreven. Kon Knoeien met het verleden nog de indruk wekken dat het vervalsen van het verleden vooral een zaak was die zich buiten de landsgrenzen afspeelde, het historisch tijdschrift Holland (2003-3) toont aan dat er ook in Nederland naar hartenlust op los gefabuleerd werd. Maar wat even zo interessant is: door het vermoeden van vervalsingen waren er ook historici die spoken gingen zien en alles voor een vervalsing hielden. 


Zo iemand was de Duitse mediëvist Otto Oppermann, in het interbellum hoogleraar middeleeuwse geschiedenis in Utrecht. Jan Burgers en Marco Mostert beschrijven hoeveel schade de achterdocht van Oppermann de studie van de Middeleeuwen heeft berokkend, doordat hij als autoriteit talloze oorkonden voor vervalsingen aanzag. De oorkonden werden vaak achter slot en grendel gezet om ze te beschermen tegen slijtage. Om ze toch toegankelijk te maken, werd er meteen een afschrift van gemaakt. En daar zit ‘m de kneep. Want hier kwamen Oppermann en zijn leerlingen in actie. Zij onderzochten die documenten op hun authenticiteit en oordeelden vrijwel altijd: vals. Volgens Burgers en Mostert deden ze dat zonder kennis van de schriftontwikkeling, waardoor afkortingen en andere leestekens werden aangevoerd als bewijzen dat de oorkonden niet konden kloppen. 
Een van die jagers op valse oorkonden was Coen Brandt, de gedoodverfde opvolger van Oppermann. Hij schreef een proefschrift over de Hollandse stadsrechten uit de dertiende eeuw, waarin hij tal van oorkonden als vervalsingen wegzette. Het kwam hem op een scherpe repliek van niemand minder dan Johan Huizinga te staan. Burgers en Mostert hadden er in hun verder uitstekende artikel wel op mogen wijzen dat Brandt afstand nam van zijn proefschrift en zich later tot de felste criticus van zijn leermeester Oppermann ontwikkelde. 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer