Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje in een gehucht in de provincie Burgos. Eén lokaal volstaat om alle dorpskinderen een plek te kunnen geven. Benaiges is aanhanger van freinetonderwijs, dat uitgaat van de leefwereld van kinderen. Hij is een enthousiaste onderwijzer, die niet autoritair optreedt en kinderen serieus neemt – wat hem populair maakt. Hij belooft de kinderen, van wie de meesten nooit een voet buiten het gehucht hebben gezet, dat hij op een dag met hen naar zee zal gaan.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Maar Benaiges onderschat de weerstand van de conservatieve dorpselite. Dat hij het kruisbeeld uit het klaslokaal verwijdert (‘We zijn hier op school, niet in de kerk’), levert hem de onuitgesproken haat op van de lokale priester. Het wordt gevaarlijk voor hem als hij zijn ideeën ook uitdraagt in een links weekblad en hij in de regio een bekende republikein wordt. Waarschuwingen dat hij beter kan vertrekken, slaat hij in de wind. Als in 1936 de Spaanse Burgeroorlog uitbreekt, grijpen zijn vijanden de kans om met ‘de rooie atheïst en vijand van Spanje’ af te rekenen. Een groepje falangisten arresteert en martelt hem, waarna hij op een geheime plek wordt vermoord.
The Teacher Who Promised the Sea verweeft Benaiges’ gruwelijke geschiedenis met een zoektocht naar de plek waar hij is vermoord. Daarmee stipt de film het debat in Spanje aan over de Burgeroorlog. Een deel van de bevolking wil het verleden laten rusten, een ander deel wil blijven zoeken naar de nog vele duizenden vermisten. Dat het verleden in Spanje nog verre van dood en begraven is, blijkt uit het succes van de film, die bijna 300.000 bezoekers trok. Ongekend veel voor een afdaling in het nationale traumatische verleden.
