Over de Britse geheime diensten zijn de afgelopen jaren kloeke biografieën verschenen. In dit boek richtten de auteurs hun aandacht op de verhouding tussen Britse premiers en hun geheim agenten.
De eerste Britse premier die interesse toonde in spionageactiviteiten was Herbert Asquith. In het eerste decennium van de vorige eeuw zorgden pulpromans over Duitse spionnen op Brits grondgebied voor onrust onder de bevolking – wat de bewoner van 10 Downing Street onmogelijk kon negeren. Een Secret Service Bureau zag in 1909 het licht, bestaande uit twee branches: MI5 voor de binnenlandse veiligheid en MI6 voor de buitenlandse. Pas zeven decennia later werd het bestaan van deze geheime diensten officieel bevestigd.
Slechte premiers
Het is een actueel thema. Begin juli stond deze relatie centraal in het rapport van John Chilcot over de Irak-oorlog. In de aanloop daartoe had MI6 toenmalig premier Tony Blair voorzien van slechte informatie. Omdat de inhoud hem goed uitkwam, nam Blair het maar al te graag voor waar aan. In The Black Door laten Cormac en Aldrich weinig heel van de Labour-leider.
Andere premiers die er slecht vanaf komen zijn Anthony Eden, die MI6 in 1956 tevergeefs de opdracht had gegeven de Egyptische leider Nasser om te brengen, en Harold Macmillan, die MI5 de kans gaf om gesprekken in 10 Downing Street af te luisteren.
Goede premiers
De grote held is – hoe kan het anders? – Winston Churchill, de eerste premier die volop gebruikmaakte van de diverse geheime diensten. Hij was dol op actie en de kunst van misleiding, hetgeen goed van pas kwam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Churchills voordeel was dat er tijdens een oorlog net iets meer kan dan in vredestijd.
Een positieve beoordeling is er ook voor David Cameron, die een Nationale Veiligheidsraad oprichtte waarbij MI5 en MI6, die elkaar van oudsher niet kunnen luchten, samen aan één tafel zitten. Dit was ook een aanbeveling van Chilcot. De verwachting is dat Theresa May als oud-minister van Binnenlandse Zaken meer interesse zal hebben in MI5, bijvoorbeeld bij terrorismebestrijding. Gezien de dubieuze rol die MI6 door de jaren heeft gespeeld bij buitenlandse avonturen, met Irak als dieptepunt, lijkt dat een duidelijke vooruitgang.
Patrick van IJzendoorn is correspondent in Londen voor de Volkskrant.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
