Het heeft lang geduurd voor Nederlanders beseften dat ons land tussen 1946 en 1949 in Indië een koloniale oorlog voerde. De documentaire Selling a Colonial War laat zien hoe de Indonesische vrijheidsstrijd tegenover de Nederlandse bevolking werd geframed als een gevecht tegen opstandelingen en terroristen.
‘De Nederlanders waren koppig, inflexibel, niet bereid om te buigen voor een onvermijdelijk proces: de opkomst van onafhankelijke landen.’ Aldus de Amerikaanse historicus Robert J. McMahon in Selling a Colonial War over de Nederlandse houding in de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. McMahon is een van de internationale historici, onder wie ook Indonesische, die aan het woord komen in de documentaire van de Koreaans-Nederlandse filmmaker In-Soo Radstake.
Meer recensies lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.
Dat had tot een ratjetoe aan perspectieven kunnen leiden, maar de rode draad in de film is de beeldvorming in Nederland over de strijd in Nederlands-Indië. Cruciaal daarin was de vondst van diplomaat en ex-minister Eelco van Kleffens om het militaire ingrijpen in 1947 een ‘politionele actie’ te noemen. Daarmee framede hij de strijd als een politieoptreden. Er konden dus per definitie geen oorlogsmisdaden worden gepleegd. Censuur zorgde ervoor dat de Nederlandse bevolking alleen propagandafilms en padvinderachtige beelden van Nederlandse soldaten te zien kregen. Selling a Colonial War laat in een notendop zien hoe de Nederlandse voorstelling dat het rust in de kolonie kwam brengen pas vele decennia later langzaam kantelde. Culminerend in 2020 in de excuses van koning Willem-Alexander voor het Nederlandse koloniale verleden en twee jaar later de ‘diepe excuses’ van premier Mark Rutte.
De film noemt veel oorzaken van deze trage erkenning, maar die van de Ierse historicus Paul Doolan ontbreekt. Hij verwijt Nederlandse historici in zijn boek Collective Memory and the Dutch East Indies: Unremembering Decolonization dat ook zij de koloniale oorlog uit het Nederlandse collectieve geheugen hebben gehouden. Anders gezegd: Nederlandse historici liepen tot voor kort voornamelijk in de pas met de autoriteiten.
