Home Rudolf Hess en de Brexit

Rudolf Hess en de Brexit

  • Gepubliceerd op: 17 december 2020
  • Laatste update 29 mrt 2023
  • Auteur:
    Philip Dröge
  • 3 minuten leestijd
Philip Dröge

Lange tijd dacht ik dat we in de eenentwintigste eeuw onze obsessie met de Tweede Wereldoorlog zouden kwijtraken. Een nieuw millennium, een nieuw perspectief – zoiets. Dat we de periode 1940-1945 ook niet langer zouden gebruiken als meetlat waarlangs we constant het heden leggen. Wat had ik het ontzettend fout.

De oorlog blijft nieuws, elke paar weken is het weer raak. In september vonden Noorse kabelleggers de vrijwel intacte slagkruiser Karlsruhe op de bodem van het Skagerak. In Zeeland spoelde in oktober een brandstoftank van een Spitfire aan. Het jongere broertje (88) van de vermiste piloot van het toestel was dolgelukkig, vertelde hij de Daily Mail. Dankzij de vondst kan hij zijn grote broer nu pas als gesneuveld beschouwen. Zelfs als het om entertainment gaat, duikt de oorlog constant op. Wanneer de bioscopen weer opengaan, beleeft de film Greyhound eindelijk zijn Nederlandse première. Met zijn bekende ‘boer met kiespijn’-blik op het gezicht verslaat Tom Hanks de nazi’s. Voor de vierde keer in zijn carrière alweer. Geen zin in krakende chipszakjes en luidruchtige buren? Op Netflix zijn liefst 29 films en documentaires over de oorlog te zien.

Meer columns lezen? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Maar het conflict der conflicten duikt ook nog steeds op als graadmeter voor het heden. Recent interviewde ik professor Richard Evans, eminent kenner van de nationaal-socialisten en schrijver van het boek Nazisme en complottheorieën. Daarin behandelt hij onder andere de vlucht van Rudolf Hess naar Schotland in 1941. Een even bizarre als onbelangrijke voetnoot in de geschiedenis, dacht ik altijd.

Maar Evans legde uit dat het voor sommige Britten een bepalend moment is. Niet gehinderd door enig bewijs geloven zij namelijk dat Hess was gestuurd door Hitler met het voorstel om de vijandigheden te beëindigen. De Führer zou daarna Europa besturen, Churchill zijn Empire.

Evans vertelde dat hij een plank vol heeft met boeken waarin die malle theorie centraal staat. Zeker oude titels? Nee, lachte hij, ze zijn vooral de laatste vijf jaar gepubliceerd.

Zijn verklaring voor die hausse: de Brexit. Er is volgens hem een forse overlap tussen types die denken dat Hess is gestuurd door Hitler en tegenstanders van de EU. De rode draad is dat het verkwanselen van de Britse grootheid begon toen er niet naar Hess werd geluisterd. Churchill is in dit narratief een verrader; hij had ja moeten zeggen tegen het voorstel. Groot-Brittannië was dan groot gebleven, in plaats van een middelmatig eiland aan de rand van Europa.

De oorlog als meetlat voor het nu, maar dan met een fikse fout bij het omrekenen van imperial naar metrisch. Zoals de Spitfire die aanspoelt, is de Britse uittreding voor deze mensen de afsluiting van decennia van onzekerheid. Catharsis. Ze gaan met de Brexit terug naar 1941 en kunnen eindelijk beginnen met rouwen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Dossier Tweede Wereldoorlog

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Jo Corbeij op de cover van Du
Jo Corbeij op de cover van Du
Artikel

Na elke oorlog blijft niet-ontplofte munitie achter. Deze 16-jarige jongen werd daar het slachtoffer van

Polen en de Baltische staten zijn uit het internationale verdrag gestapt dat het gebruik van landmijnen verbiedt. Ze hopen zich daarmee beter te kunnen verdedigen, maar riskeren wel problemen in de toekomst. Na de Tweede Wereldoorlog veroorzaakten niet-opgeruimde landmijnen en boobytraps nog jarenlang slachtoffers, vaak onder kinderen. Zoals de 16-jarige Jo Corbeij uit Roermond. De...

Lees meer
Portret Steffie van den Oord
Portret Steffie van den Oord
Interview

‘Overlevenden van de oorlog kunnen zich echt verplaatsen in kinderen in Gaza’

In haar nieuwe boek Kinderen in oorlogstijd kijkt Steffie van den Oord  met de laatste generatie overlevenden terug op de sporen die de Tweede Wereldoorlog door hun leven heeft getrokken.

Lees meer