Home Oeroude wortels van de Brexit

Oeroude wortels van de Brexit

  • Gepubliceerd op: 31 mei 2022
  • Laatste update 13 okt 2022
  • Auteur:
    Eric Palmen
Oeroude wortels van de Brexit

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Historischnieuwsblad.nl? U bent al lid vanaf €1,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Ian Morris beschrijft de geschiedenis van het Britse eilandenrijk vanuit de geografie. De ‘insulaire positie’ heeft volgens hem veel grote gebeurtenissen bepaald. Een gewaagde stelling, die in de loop van het boek jammerlijk ontspoort.

Volgens brexiteer Nigel Farage speelden vijf thema’s een rol bij het referendum in 2016 over de Brexit: identiteit, mobiliteit, welvaart, veiligheid en soevereiniteit. Archeoloog en historicus Ian Morris is het volkomen eens met die analyse, al is hij over de uitkomst van het referendum minder te spreken. Volgens Morris heeft Farage één essentiële factor over het hoofd gezien: de geografie.

De stelling die Morris vervolgens ontvouwt in Het lot van een eilandenrijk is buitengewoon stoutmoedig. Om de Brexit te begrijpen, moeten we zo’n 10.000 jaar terug in de tijd, op het moment dat Brittannië een eiland werd dus. De vijf thema’s van Farage speelden altijd al een belangrijke rol, maar de doorslaggevende factor was de ‘insulaire positie’ in de historische ontwikkeling van het Britse Rijk. Grote vraag is of Morris dat weidse vergezicht weet waar te maken. Kent de Brexit inderdaad een ‘longue durée’, de tijdslaag die historicus Fernand Braudel ooit onderscheidde om de invloed van de fysische omgeving op de geschiedenis te kunnen duiden?

In de eerste hoofdstukken is Morris in zijn element als het gaat over de jagers-verzamelaars die rond 4000 v.Chr. verdrongen werden door sedentaire stammen van het Europese continent. Immigratie veranderde al tijdens de prehistorie de identiteit van de Britse Eilanden.

Zover valt Morris nog te volgen. Maar zijn epos ontspoort vanaf het moment dat hij bij de Romeinse tijd is aanbeland, en dan moeten we nog twee millennia. De lezer krijgt de hele geschiedenis van Groot-Brittannië in sneltreinvaart voorgeschoteld, van de Magna Carta tot de Beatles. Het vergezicht verzandt in een feitenbrij van evenementiële geschiedenis. Grotesk zijn de analogieën die hij meent te herkennen. De uittreding van Hendrik VIII uit de ‘Katholieke Europese Unie’ in 1534 doet hem denken aan David Camerons zwanenzang in 2016. En de Slag bij Waterloo had wel iets weg van de val van de Muur. Morris heeft met Het lot van een eilandenrijk te veel hooi op zijn vork genomen.

Eric Palmen is historicus.

Het lot van een eilandenrijk. Hoe de geografie de geschiedenis van Groot-Brittannië al 10.000 jaar bepaalt

Ian Morris

656 p. Spectrum, € 44,99

Dit artikel is gepubliceerd in Historisch Nieuwsblad 6 - 2022