De harde biografische gegevens van personen die in de Middeleeuwen een belangrijke rol hebben gespeeld passen vaak moeiteloos op één A4’tje. Toen Frits van Oostrom in 1996 een boek publiceerde over Jacob van Maerlant, de belangrijkste Nederlandse auteur van de Middeleeuwen, beschikte hij naast diens teksten slechts over zeer summiere gegevens. Vandaar dat hij het prachtige boek, waarmee hij de AKO-literatuurprijs won, de titel Maerlants wereld gaf. Hij plaatste het oeuvre van de hoofdpersoon binnen de historische, literaire en culturele context, en kon op deze manier het werk van Maerlant toch nog reliëf geven.
Voor zijn nieuwe boek, over de Hollandse ridder Jan van Brederode (ca. 1372-1415), kon Van Oostrom over veel meer bronnen beschikken. Maar Brederode maakte dan ook deel uit van de hoge adel, behoorde tot de adviseurs van de graaf van Holland, en nam deel aan de vele oorlogen die deze contreien rond 1400 teisterden. Bovendien was deze Jan ook nog eens een buitengewoon onstuimig type, dat zich in allerlei avonturen stortte. Door zijn fenomenale kennis van de primaire en secundaire bronnen heeft Van Oostrom dit leven tot op grote hoogte weten te construeren. En waar hij het zonder feiten moest stellen, weet hij op basis van circumstantial evidence het meest waarschijnlijke scenario te schetsen.
Toen Jan geboren werd, zaten de Brederodes hoog te paard, maar na 1400 begon de ster van deze familie in rap tempo te verbleken. Jan was weliswaar een belangrijk legeraanvoerder, maar in zijn pogingen het imposante familiebezit verder uit te breiden stak hij zich zwaar in de schulden bij zijn schoonvader. Daarom gingen hij en zijn vrouw zelfs in een klooster, waarna een jongere broer heer van Brederode werd. Als lekenbroeder in het kartuizerklooster van Zelem vertaalde Jan op briljante en zeer persoonlijke wijze een belangrijk religieus geschrift, zodat deze voormalige militair ook nog de auteur is van de beste vertaalde tekst in het Middelnederlands.
Nadat zijn schoonvader was overleden deed hij een vergeefse poging zijn vrouw uit haar klooster te ontvoeren, en voerde hij allerlei processen om haar erfenis alsnog in de wacht te slepen. Dit liep allemaal op niets uit en uiteindelijk pakte hij zijn oude beroep weer op en werd hij huurlingenleider. Terwijl de Honderdjarige Oorlog volop woedde bood hij eerst de Engelse koning zijn diensten aan, maar uiteindelijk sneuvelde hij in Franse dienst tijdens de roemruchte Slag bij Azincourt in 1415. Het was het roemloze einde van een veelbewogen leven, dat door Van Oostrom nu buitengewoon fraai is beschreven.
Rob Hartmans is historicus, journalist en vertaler.
Nobel streven. Het onwaarschijnlijke maar waargebeurde verhaal van ridder Jan van Brederode, Frits van Oostrom, 386 p. Prometheus, € 24,99
Dit artikel is exclusief voor abonnees